Η παρούσα
προσέγγιση συντάχθηκε σε ανύποπτο χρόνο, λίγο μετά τη θεσμική επισφράγιση του
χάους που υπήρχε στο πεδίο των πρώτων ιχθυοκαλλιεργειών, με την Κ.Υ.Α
31722/4-11-2011 περί «Έγκρισης Ειδικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού
και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις Υδατοκαλλιέργειες» - (ΦΕΚ
2505/Β/4-11-2011)
τον Νοέμβριο 2011.
Συντάχθηκε λόγω
των καταστροφικών επιπτώσεων της χωροθέτησης των πρώτων ιχθυοκαλλιεργειών
που ήδη διαφαίνονταν και είχε ως στόχο την συμβολή στην προσπάθεια συγκρότησης
ενός κανονιστικού πλαισίου ελαχιστοποίησης της ζημιάς βάσει της νομοθεσίας και
των καλών πρακτικών άλλων, μεσογειακών, κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Σήμερα, 14
χρόνια μετά την υπογραφή της καταστροφικής Κ.Υ.Α., η επέλαση των ιχθυοκαλλιεργειών
βιομηχανικού χαρακτήρα, που προγραμματίζονται να καλύψουν περισσότερα από 300.000
στρέμματα πολύτιμου θαλάσσιου περιβάλλοντος και εύθραυστων παράκτιων μετώπων,
καθιστά μεν την προσέγγιση ακόμη επίκαιρη, απαιτεί συνολικό επανασχεδιασμό του
όλου εγχειρήματος βάσει ενός νέου, σύγχρονου, νόμου και ενός πλήρους εθνικού Θαλάσσιου Χωροταξικού, αλλά
θέτει ταυτόχρονα και ορισμένα θεμελιώδη ερωτήματα : Αντέχει η γεωγραφία μας -
χερσαίου και θαλάσσιου περιβάλλοντος - όλο αυτό το φορτίο ; Αξίζει το περιβάλλον
μας αυτού του είδους τα «αναπτυξιακά» εγχειρήματα ; Υπάρχει εναλλακτική ;
------------------------------------------------
Στου
γιαλού τα βοτσαλάκια…
Για μία βιώσιμη οπτική της εντατικής ιχθυοκαλλιέργειας
«Ενώ φαίνεται πως οι γειτονικές χώρες
αποφασίζουν και μετακινούν τις ιχθυοκαλλιέργειες σε ανοιχτές θάλασσες και σε
βάθη 50 μέτρων και πάνω, το ελληνικό κράτος πυροβολεί για μία ακόμη φορά το
πόδι του, επιτρέποντας με το πλαίσιο χωροταξικού σχεδιασμού τα πάντα.
Οπουδήποτε.», σημείωνε μία σημαντική περιβαλλοντική οργάνωση αναφορικά με
την παρουσίαση του πρώτου χωροταξικού ιχθυοκαλλιέργειών στις 4
Νοεμβρίου 2011.
Είναι αλήθεια
ότι οι ιχθυοκαλλιέργειες αποτελούν «απάντηση» στις αυξημένες διατροφικές
ανάγκες του πληθυσμού και ένα από τα σημαντικά εξαγωγικά ατού της χώρα
μας. Όχι όμως χωρίς κόστος. Με τον τρόπο με τον οποίο έχεουν θεσμοθετηθεί και υλοποιούνται,
δεν ανταποκρίνονται στον σκοπό τους και δεν αποτελούν λύση στο καυτό θέμα της
σημαντικής μείωσης της πίεσης στα ιχθυοαποθέματα - υπεραλίευση -
αλλά επιτείνουν και διαχέουν την περιβαλλοντική
κρίση, με περισσότερες μορφές, σε περισσότερα επίπεδα. Με
καθυστέρηση δεκαετιών, που επέτρεψε την «εισβολή» των ιχθυοκαλλιεργειών στην
ελληνική ακτογραμμή κατά τρόπο άναρχο και αυθαίρετο, με σοβαρές
επιπτώσεις στο θαλάσσιο περιβάλλον, η ισχύουσα χωροθέτηση - ελάχιστης απόστασης μόλις 50μ. από τον αιγιαλό (sic !!!) - νομιμοποιεί την
πρότερη κατάσταση, χωρίς καμία προσπάθεια διασφάλισης της υγιούς κατάστασης
των ελληνικών θαλασσών, της προστασίας του περιβάλλοντος και της
προστασίας των τοπικών κοινωνιών από τις αρνητικές επιπτώσεις τους :
- Συντελούν
στη βίαια κατάληψη των ακτών και στη σοβαρή υποβάθμιση των παράκτιων
περιοχών.
- Συντελούν στη σημαντική επιβάρυνση
του παράκτιου θαλάσσιου περιβάλλοντος με οργανικό φορτίο και χημικές ουσίες -
φάρμακα, καθαριστικά, αντιρρυπαντικά - που επηρεάζουν σοβαρά την ποιότητα του
νερού και τα θαλάσσια οικοσυστήματα.
- Συμβάλλουν στην αλλαγή των φυσικο-χημικών χαρακτηριστικών του
ιζήματος και επηρεάζουν
αρνητικά τα ευαίσθητα λιβάδια Ποσειδωνίας με την απόθεση μεγάλων ποσοτήτων οργανικής
ύλης στο θαλάσσιο πυθμένα.
- Συμβάλλουν στην μείωση της ποσότητας του φωτός που περνάει στην υδάτινη στήλη με
επακόλουθο την μείωση της φωτοσυνθετικής ικανότητας των λιβαδιών.
- Δημιουργούν σοβαρά προβλήματα σε άλλες δραστηριότητες. Είναι πολλές οι περιπτώσεις αντίδρασης των
τοπικών κοινωνιών στη λειτουργία των μονάδων υδατοκαλλιέργειας λόγω της
παράκτιας ρύπανσης και της αποτροπής της ανάπτυξης άλλων δραστηριοτήτων, κυρίως
τουριστικών.
1. Γιατί η
ιχθυοκαλλιέργεια ;
Η ανάγκη υιοθέτησης
των ιχθυοκαλλιεργειών προέκυψε κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών
εξ’ αιτίας της διαρκώς αυξανόμενης αλιευτικής πίεσης στους θαλάσσιους
πόρους και, κατά συνέπεια, της απαίτησης μεθόδων σε θέση να εγγυηθούν την
οικονομική ευημερία του αλιευτικού τομέα και την προστασία του περιβάλλοντος.
Η ιχθυοκαλλιέργεια θεωρήθηκε ως μία από τις πλέον κατάλληλες μεθόδους μεταστροφής
της αλιευτικής δραστηριότητας, με θετικές επιπτώσεις στην μείωση της
υπέρογκης αλιευτικής πίεσης στους θαλάσσιους πόρους και
ταυτόχρονη διασφάλιση από πιθανές κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις που θα
πρόκυπταν από την μείωση των αλιευμάτων.
Έτσι, οι Κοινές
Αλιευτικές Πολιτικές ενεθάρρυναν και ενθαρρύνουν την ανάπτυξη και διάχυση
μιας βιώσιμης ιχθυοκαλλιέργειας ως εργαλείο προαγωγής νέων
επιχειρηματικών ευκαιριών και νέων θέσεων εργασίας που μπορούν να συνδυάσουν «περιβάλλον»,
«οικονομία» και τη διάρθρωση ενός συστήματος παραγωγής ασφαλών και υγιεινών
προϊόντων. Σύμφωνα με αυτές, η βιώσιμη ιχθυοκαλλιέργεια οφείλει να
είναι και «υπεύθυνη», μέσω της διασφάλισης 3 αρχών :
- της ασφάλειας και ποιότητας του προϊόντος,
- της πολυμορφίας και της διαφοροποίησης του προϊόντος
και, το σημαντικότερο,
- της προστασίας του περιβάλλοντος.
