Του Αλεξάντερ Λάνγκερ - Αύγουστος 1987
Μπροστά στην σύγχρονη κρίση της σχέσης ανθρώπου-περιβάλλοντος, λέξεις και έννοιες στις οποίες αξίζει να αφιερωθεί η περίσκεψη είναι πολλές. Πέραν της συστηματικής τους κατάθεσης, βάσει προσωπικών διαδρομών συνάντησης με την καθημερινότητα, αξίζει ενίοτε να ανατρέξουμε στον χρόνο σε αναζήτηση κατατεθειμένης «σοφίας» ή και «ωριμότητας». Τότε θα βρούμε, συχνά με έκπληξη, ότι πολλές μπορούν να μας ελκύσουν δυνατά ακόμη, για την διαύγεια και την προφητική τους δύναμη, τέλεια εναρμονισμένες με την νεωτερικότητα μας. Αυτή είναι και περίπτωση της παρούσας παρέμβασης του εκλιπόντος φίλου Αλεξ. Ενός που, προφανώς, κατόρθωνε να εστιάζει κρίσεις και να αντιμετωπίζει τις αιτίες τους για να σκιαγραφήσει διαδρομές ανθρώπινης ωρίμανσης τόσο δυνατής όσο και αυθεντικής.
-------------------------------------------------------
Θα ήθελα να εστιάσω την προσοχή σε ορισμένες εν δυνάμει «πράσινες» αρετές οι οποίες έχουν βαρύνουσα σημασία στο πεδίο της πολιτικής ηθικής.
Η πρώτη από αυτές που θα επικαλεστώ είναι η «αυτογνωσία των ορίων». Από αυτή την σκοπιά, η «πράσινη» συνείδηση τείνει να ανατρέψει ένα πολιτισμικό παράδειγμα που εξουσίασε τουλάχιστον τους δύο ή τρεις τελευταίους αιώνες επιβάλλοντας, λόγω οικονομικών και πολιτισμικών αιτιών, το πρόταγμα «ότι είναι δυνατόν να γίνει γίνεται» ή, υπερβαίνοντας την έννοια κάθε ορίου, «ότι δεν είναι να δυνατόν να γίνει ακόμη θα κάνουμε έτσι ώστε σε λίγο να μπορεί να γίνει».
Η επεκτατική λογική της συνεχούς αύξησης και της διαρκούς μεγέθυνσης - μεγαλύτερη παραγωγή, μεγαλύτερη κατανάλωση, μεγαλύτερος έλεγχος, μεγαλύτερη επικυριαρχία, περισσότερη κανονικοποίηση - αποτελεί μια λογική σε κρίση τουλάχιστον από την οπτική της προοδευτικής μείωσης των πόρων, που είναι ήδη κοντά στην πλήρη εξάντληση τους. Η αποδοχή των «ορίων» δεν είναι μόνο «δεν τρώμε όλα σήμερα γιατί αύριο δεν θα έχουμε τίποτα» αλλά «ίσως είναι καλύτερα να μην κάνουμε ορισμένα πράγματα που μπορούμε μεν να κάνουμε αλλά δεν είμαστε ικανοί να τα ελέγξουμε ή να διαβλέψουμε τις συνέπειες τους». Ας πάρουμε για παράδειγμα τον όγκο των γενετικών πειραματισμών - όχι μόνο σε ζώα - που είναι εφικτοί σήμερα. Σήμερα στην Αμερική, παραδείγματος χάριν, μια απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου δίνει το δικαίωμα κατοχύρωσης με πατέντα ζώων που παράγονται στο εργαστήριο. Το πατεντάρισμα ενός ζώου για υποτιθέμενες ανάγκες - πολύ κρέας δίχως κόκκαλα, πολύ κρέας με λίγο λίπος, πρόωρη ανάπτυξη κ.λ.π. - είναι ένας τύπος επέμβασης τεχνικά δυνατός.