Την ιστορία την ξέρουμε όλοι. Για 10ετίες το «κυνήγι» ποταμών και ρεμάτων στην Αττική ήταν θεσμοθετημένο καθεστώς. Άλλα μπαζώθηκαν για να αναχθούν σε οικόπεδα και άλλα οχετοποιήθηκαν για να φτιαχτούν δρόμοι και δρομάκια. Όλα όμως βαφτίστηκαν ευθύς εξ’ αρχής «υποδοχείς» και χειροτονήθηκαν ως αγωγοί συλλογής και διοχέτευσης κάθε είδους υδατικού «παρασκευάσματος» στη θάλασσα, υποκαθιστώντας ένα σχεδόν ανύπαρκτο αποχετευτικό δίκτυο. Οι σποραδικές πλημμύρες στο Λεκανοπέδιο - με θύματα κάποιες φορές - δεν έπεισαν ποτέ για την ανάγκη αλλαγής της σχέσης της πόλης και της πολιτικής με το νερό.
Κάπου στο 2004, σε εφαρμογή της οδηγίας 2007/60/ΕE το «κράτος» σκέφτηκε ότι θα έπρεπε να καταγραφεί η όλη κατάσταση, να διαχωριστεί το αποχετευτικό από το αντιπλημμυρικό και να επισημανθούν οι ελλείψεις που θα συνέβαλλαν στην ανεξάρτητη λειτουργία τους, με έμφαση στην προστασία από τον πλημμυρικό κίνδυνο. Γεννήθηκε έτσι μια πρώτη προσπάθεια σύνταξης ενός Master Plan Αντιπλημμυρικών Έργων - όπως ονομάστηκε. Το Master Plan απέκτησε μια πιο ολοκληρωμένη μορφή το 2022 και την τελική του μορφή μόλις το φθινόπωρο του 2023. Παρά ταύτα :
- παρά τον ηχηρό, υποσχετικό, τίτλο του,
- παρά το σημαντικό του κόστος, της τάξης των αρκετών χιλιάδων ευρώ και,
- παρά το Περιφερειακό Σχέδιο Προσαρμογής στην Κλιματική Αλλαγή - ΠΕΣΚΑ, το οποίο κόστισε και αυτό αρκετές χιλιάδες ευρώ και το οποίο θα έπρεπε να αποτελεί τη βάση και το πλαίσιο της ανάπτυξης του,
το κατ’ ευφημισμό Master Plan Αντιπλημμυρικών Έργων Αττικής δεν επιχειρεί να μετατοπίσει ούτε κατά το ελάχιστο την παρωχημένη άποψη για τον τρόπο μετριασμού του αντιπλημμυρικού κινδύνου και για τα αντιπλημμυρικά έργα. Μέσω μιας κουραστικής καταγραφής του χαοτικού συστήματος των μικρών και μικρότερων έργων αποχετευτικού δικτύου και της διευθέτησης ποταμών και ρεμάτων του Λεκανοπεδίου - που έχουν υλοποιηθεί ή πρόκειται να υλοποιηθούν - επισφραγίζει στην ουσία τη καταστροφική θεώρηση των ρεμάτων ως κομμάτι ενός ανεπαρκούς αποχετευτικού δικτύου και ως οχετούς απορροής ομβρίων, σε ένα κρεσέντο αντιφατικών υποθέσεων : Οι ίδιοι που ομολογούν ότι 370.000 χλμ2 – το 70% της επιφάνειας του Λεκανοπεδίου - αποτελεί σφραγισμένο έδαφος, οι ίδιοι πιστεύουν ότι ένα λειψό αποχετευτικό σύστημα και οι 3 ή 4 οχετοποιημένοι κορμοί των αττικών ρεμάτων - Κηφισός, Ιλισός και Πικροδάφνη για παράδειγμα – θα είναι σε θέση να διασφαλίσουν την τελική απορροή του νερού σε περίπτωση έντονης βροχόπτωσης.
Με λίγα λόγια, οι συντάκτες του κατ’ ευφημισμό Master Plan και οι πολιτικοί τους προϊστάμενοι αγνοούν ότι οι καιροί έχουν αλλάξει, ότι η αντιμετώπιση του υδρογεωλογικού κινδύνου δεν έγκειται πια στην οχετοποίηση των ρεμάτων και στην συγκυριακή κατασκευή έργων παρωχημένης μηχανικής αλλά στην ολική αλλαγή οπτικής ως προς την προσαρμογή του οικιστικών συνόλων στις νέες κλιματικές συνθήκες από την σκοπιά της ανθεκτικότητας και της σχέσης τους με το νερό και τα πλημμυρικά φαινόμενα.
Έτσι, ενώ οι μικρές και μεγάλες πόλεις σε όλο τον κόσμο υιοθετούν μια πλατιά σειρά αισιόδοξων παρεμβάσεων για την αντιμετώπιση του πλημμυρικού κινδύνου, βάσει της επαναφυσικοποίησης του αστικού ιστού, η Περιφέρεια Αττικής και οι λοιποί φτωχοί συγγενείς - κλειδωμένοι στο παρωχημένο φαντασιακό τους - μοιάζει να προσπαθούν να ανακαλύψουν και πάλι την ατμομηχανή, μέσω της τσιμεντοποίησης και του τελευταίου ψήγματος φυσικού κεφαλαίου, με πρώτα θύματα ποτάμια και ρέματα, σε βάρος της ανθεκτικότητας και, εν τέλει, της ποιότητας ζωής του πολίτη.
Από την Κίνα και τη Νέα Ζηλανδία, έως το Ρότερνταμ, το Νιου Τζέρσεϊ, το Όκλαντ, την Κοπεγχάγη, τη Βαρκελώνη, τη Σιγκαπούρη, τη Νέα Ορλεάνη και τη Νέα Υόρκη, εδώ και μια 15ετία ο αστικός και ο περιαστικός ιστός υπόκεινται σε δραστικές διαδικασίες παρεμβάσεων «remodeling», με στόχο την ανθεκτικότητα στον υδρογεωλογικό κίνδυνο και, ταυτόχρονα, τη διασφάλιση της κυκλικής οικονομίας των υδατικών πόρων, της μείωσης της θερμοκρασίας, της βελτίωσης της ποιότητας του αέρα και της σημαντικής αύξησης της βιοποικιλότητας.
- Η ιδέα των κινεζικών «πόλεων-σφουγγαριών» θεμελιώνεται στη διάχυτη επαναφυσικοποίηση του αστικού ιστού με τη δημιουργία εκτεταμένων πορωδών περιοχών με βλάστηση οι οποίες απορροφούν και επιβραδύνουν τη ροή του νερού, αποσυμφορούν το αποχετευτικό δίκτυο και οδηγούν το νερό σε δεξαμενές ή τεχνητές λίμνες για επανάχρηση. 70 κινεζικές πόλεις υπόκεινται ήδη τις ανάλογες παρεμβάσεις.
- Από την ολλανδική Ρότερνταμ εκκινεί η υλοποίηση των περίφημων Πλατειών-Νερού, πολυλειτουργικών δημόσιων χώρων κατασκευασμένων έτσι ώστε να συλλέγουν και να αποθηκεύουν το νερό σε περίπτωση έντονων βροχοπτώσεων σε υπόγειες δεξαμενές, συμβάλλοντας στην καταλυτική μείωση της πίεσης στο αποχετευτικό δίκτυο και στη δυνατότητα αποθήκευσης και επανάχρησης του νερού. Οι Πλατείες Νερού κατασκευάζονται ήδη στο Ρότερνταμ με στόχο να καταστήσουν την πόλη πλήρως ανθεκτική στο κλίμα εντός του 2025.
- Σύμφωνα με το Σχέδιο Προσαρμογής στο Κλίμα του 2012, η Κοπεγχάγη προσαρμόζει δρόμους και πλατείες στα νέα κλιματικά δεδομένα, με τη δημιουργία φυτεμένων χώρων, πράσινων λόφων, τη δημιουργία μίνι πάρκων και την αντικατάσταση των πλακοστρώσεων των πεζοδρομίων με πράσινο, κατάλληλα διαμορφωμένων ώστε να διασφαλίζεται και η συλλογή και η απορροή του πλεονάζοντος βρόχινου προς το λιμάνι.
- Η Βαρκελώνη έχει κατασκευάσει τα τελευταία 24 χρόνια γύρω στις 15 γιγαντιαίες υπόγειες δεξαμενές, με χωρητικότητα 477.000 κ.μ., για την συλλογή, την αποθήκευση και την επανάχρηση του βρόχινου νερού που αδυνατεί να εξυπηρετήσει το αποχετευτικό δίκτυο κατά την διάρκεια καταιγίδων, για τη μείωση του υδρογεωολογικού κινδύνου και της πιθανότητας ανάμειξης των όμβριων με τα αποχετευτικά. Όχι τυχαία, η Βαρκελώνη χαρακτηρίζεται πλέον ως η πρώτη «flooding resilient city» στον κόσμο.
- Το Νιου Τζέρσεϊ, το Σικάγο, η Φιλαδέλφεια, η Νέα Υόρκη και πολλές άλλες αμερικουπόλεις, μετατρέπουν ανοικτούς χώρους αθλητικών εκδηλώσεων, αρκετών στρεμμάτων, στα περίφημα «πάρκα ανθεκτικότητας», με τη χρήση εκτεταμένης φύτευσης, απορροφητικού χλοοτάπητα, κατάλληλων καναλιών απορροής και υπόγειων δεξαμενών για την αποθήκευση των χιλιάδων κ.μ. όμβριων που διαφορετικά θα είχαν πλημμυρίσει την πόλη.
- Οι δραστικές παρεμβάσεις μετριασμού του υδρογεωολογικού κινδύνου, σε όλο τον κόσμο, πλαισιώνονται από μία ευρεία σειρά επεμβάσεων μικρότερης κλίμακας - πράσινες στέγες, διαμόρφωση των πεζοδρομίων έτσι ώστε να διασφαλίζεται η συλλογή και η απορροή του βρόχινου κ.λπ. - με έναν και μόνο στόχο : Την επιβράδυνση και την παγίδευση κάθε σταγόνας νερού στο πλαίσιο της διασφάλισης της συνύπαρξης της πόλης με το νερό.
Παράλληλα, οι διαδικασίες προσαρμογής του αστικού και του περιαστικού ιστού στα προτάγματα της ανθεκτικότητας στον υδρογεωολογικό κίνδυνο πλαισιώνονται συχνά ανά την Ευρώπη :
- από την αυθόρμητη ανάπτυξη Κινημάτων Αποσφράγισης του Εδάφους, όπως το Κίνημα ενεργών πολιτών «DePaving» - https://oikosymmaxia.blogspot.com/2024/10/depaving.html
- από την ενεργοποίηση νόμων-πλαισίων που επιβάλλουν τον εκμηδενισμό της κατανάλωσης εδάφους, ή και την επαναφυσικοποίηση του και,
- από την νομοθετική επιβολή της αναθεώρησης Χωροταξικών και Πολεοδομικών Σχεδίων βάσει του προσδιορισμού των περιοχών υψηλού υδρογεωλογικού κινδύνου στις οποίες αποκλείεται ο πολεοδομικός σχεδιασμός και η δόμηση.
«Οι πρόσφατες πλημμύρες ανοίγουν ξανά τη συζήτηση για τη διαχείριση του υδρογεωλογικού κινδύνου», έγραφε πρόσφατα ο αντιπρόεδρος μιας ιστορικής ευρωπαϊκής περιβαλλοντικής οργάνωσης. «Η τεχνική και η επιστημονική βιβλιογραφία έχει τονίσει εδώ και καιρό τη συμβολή της φυσικότητας και της βιοποικιλότητας των υδρογεωλογικών συστημάτων στη βελτίωση των μηχανισμών ανάδρασης, που διατηρούν τη σταθερότητα του κύκλου του νερού και στον επακόλουθο μετριασμό του υδρογεωλογικού κινδύνου… Οποιαδήποτε απόκλιση από τις συνθήκες οικολογικής σταθερότητας καθορίζει μια πιθανή «ένταση» στο σύστημα, η οποία, κινούμενη προς την κατεύθυνση της αυθόρμητης αποκατάστασής, θα τείνει να δημιουργήσει, να αυξήσει και να διαιωνίσει τον υδρογεωλογικό κίνδυνο.»
Σε αυτό το πλαίσιο κινούνται και όλες οι σύγχρονες προσπάθειες αντιμετώπισης του υδρογεωλογικού κινδύνου με χρήση του φυσικού κεφαλαίου, ποταμών και ρεμάτων συμπεριλαμβανομένων. Για αυτούς όμως ακριβώς τους λόγους, τα σκόρπια έργα τεχνικοποίησης του εναπομείναντος φυσικού κεφαλαίου της Αττικής, του κατ’ ευφημισμό Master Plan Αντιπλημμυρικών και δεν φθάνουν και δεν θα προφθάνουν για να μετριάσουν τον υδρογεωλογικό κίνδυνο αυτή την εποχή της κλιματικής κρίσης. Μπάζουν από παντού !
#Oikologiki_Symmaxia
#oikologikisymmaxia
«Οικολογική Συμμαχία».
- Για την «Οικολογική Μετάβαση» σε μία κοινωνία βιώσιμης ευημερίας.
- Για τον άνθρωπο, τα ζώα και το περιβάλλον.
- Για τον κόσμο που μπορεί να γίνει.
