Υπάρχει ένα στιβαρό απόθεμα
γνήσια οικολογικής σκέψης και πρακτικής στο πεδίο της διαχείρισης της
ανθρώπινης παρέμβασης στο περιβάλλον, το οποίο συσσωρεύτηκε τα τελευταία 40
χρόνια και το οποίο παρέμεινε και παραμένει, αποκλεισμένο, στο περιθώριο από τους
πολιτικούς και τη πολιτική. Πολιτική και πολιτικοί, επέλεξαν αντίθετα άλλους
δρόμους και άλλες «λογικές», άλλες μεθόδους και άλλες πρακτικές, με τις γνωστές
καταστρεπτικές συνέπειες σε επίπεδο περιβάλλοντος, κοινωνίας και, επακολούθως,
οικονομίας, ή - με λίγα λόγια - σε επίπεδο ποιότητας ζωής.
Σε αυτό το πολύτιμο πολιτικό «απόθεμα»
ανήκει αναμφισβήτητα και η «περιπέτεια» των φραγμάτων ανάσχεσης στ΄Απεράθου
της Νάξου, της οποίας το παρόν κείμενο, του φίλτατου Βασίλη Γιόκαρη, παλαιού
στελέχους του οικολογικού κινήματος, αποτελεί ολοζώντανη μαρτυρία.
Γιώργος Δημητρίου
-----------------------------------
Το
Πείραμα στ’ Απεράθου Νάξου: Ένας ριζικά διαφορετικός τρόπος διαχείρισης
υδατικών πόρων
 |
του Βασίλη Γιόκαρη Συνεργάτη του «Κέντρου Οικολογικών Ετενών Νάξου» |
1.
Καταστροφή της Βλάστησης – Πλημμύρες, Λειψυδρία – Διάβρωση των Εδαφών
Για τ΄Απεράθου Νάξου όπως
και για τα άλλα χωριά της ορεινής Νάξου, αλλά και για ολόκληρο το νησί,
η υποβάθμιση της βλάστησης, η επιφανειακή απορροή των βρόχινων
νερών και η διάβρωση του εδάφους αποτελούν μία συγκεκριμένη,
υπαρκτή απειλή. Η πραγματικότητα αυτή διαγράφεται όλο και πιο έντονα για
ολόκληρο τον νησιώτικο χώρο της Ελλάδας καθώς επίσης και για πολλές
περιοχές της ηπειρωτικής χώρας. Τον Οκτώβριο ‘94, οι καταστρεπτικές όσο
και τραγικές πλημμύρες στην πρωτεύουσα, στην περιοχή της Καρδίτσας, σε
αρκετά νησιά του νότιου και ανατολικού Αιγαίου όπως και σε άλλες
περιοχές της χώρας μας έδειξαν το μέγεθος των προβλημάτων που προαναφέρθηκαν
και υπογραμμίζουν τον υπαρκτό χαρακτήρα των απειλών που απορρέουν από αυτά.
Πρόκειται για εξελίξεις, οι
οποίες σημειώνονται σε όλες τις μεσογειακές χώρες (βλ. και στη βόρεια Ιταλία
/ αρχές Νοεμβρίου ΄94).
Στην ορεινή Νάξο και
πάλι, με την καταστροφή της εδαφοκάλυψης λόγω υπερυλοτόμησης, πυρκαγιών
και υπερβόσκησης, αλλά και με την αποσύνθεση του τοπίου των αναβαθμίδων
λόγω του ασύμφορου χαρακτήρα της ορεινής αγροτικής οικονομίας και της μετανάστευσης
του πληθυσμού στις μεταπολεμικές δεκαετίες, η έκπλυση των εδαφών έχει
προσλάβει επικίνδυνες διαστάσεις. Όμως, με τις χειμερινές νεροποντές δεν
χάνεται ανεπιστρεπτί μόνο το γόνιμο έδαφος, αλλά και το λιγοστό και τόσο
χρειαζούμενο νερό ρέει ανεμπόδιστο στη θάλασσα. Παράλληλα, η λειψυδρία
εμφανίζεται έντονα τα τελευταία χρόνια, όχι μόνον στη Νάξο.
2. Οικολογικά συμβατά μέτρα
διαχείρισης των φυσικών πόρων έδαφος - βλάστηση - νερό
Από το 1987 η Κοινότητα
Απεράθου παίρνει διάφορα μέτρα με στόχο την αντιμετώπιση των παραπάνω
προβλημάτων. Ξεκίνησε με την κατασκευή φραγμάτων ανάσχεσης της χειμαρρικής
ροής των ομβρίων υδάτων. Εμπνευστής και ακούραστος πρωτεργάτης σ΄ολόκληρη
την προσπάθεια και ιδιαίτερα στην κατασκευή των φραγμάτων ανάσχεσης υπήρξε και
εξακολουθεί να είναι ο Μανώλης Γλέζος. Με χρηματοδότηση του Υπουργείου
Γεωργίας και με εθελοντική εργασία κατασκευάστηκαν αρχικά (1987 – 1989)
70 περίπου φράγματα ανάσχεσης. Αυτά βρίσκονται διάσπαρτα στις δύο
υδρολογικές λεκάνες που περιβάλλουν το χωριό : στο «Πέρα Χωριό»
και στο «Όξω Χωριό».