H άμυνα από τις «οδούς του νερού» δεν είναι
δυνατή παρά μόνο μέσω της υπεράσπισης των «οδών του νερού», πέρα από τις επιζήμιες αντιλήψεις περί σύγκρουσης μεταξύ φυσικότητας και υδραυλικής ασφάλειας
Υπάρχει διάχυτη η πεποίθηση
ότι η προστασία της φυσικότητας των «οδών του νερού» είναι μεν ένας
σαφώς επιθυμητός στόχος αλλά βρίσκεται σε διαρκή σύγκρουση με το πρόβλημα της υδραυλικής
ασφάλειας. Αυτή η διάχυτη πεποίθηση ενέπνευσε για δεκαετίες ολάκερες τις πολιτικές
της μείωσης των πλημμυρικών κινδύνων δίνοντας, άνετα, το «ευγενές» άλλοθι
σε τεχνικούς, πολεοδόμους και χωροτάκτες να πραγματοποιούν παρεμβάσεις καταστροφικών
περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Η τυποποιημένη δε απάντηση στις έντονες διαμαρτυρίες
περιβαλλοντιστών και οικολόγων ήταν, πάνω κάτω αυτή : «Καταλαβαίνουμε σίγουρα
την οικολογική καταστροφή που προκαλούν τα υδραυλικά έργα αλλά οφείλουμε να
δώσουμε προτεραιότητα στην υπεράσπιση του υπέρτατου αγαθού της ανθρώπινης ζωής»
!!!
Αυτή η βαθιά λανθασμένη
πεποίθηση έμοιαζε στέρεα βασισμένη στην εμπειρία της πραγματικότητας : καθαρισμοί
ποταμών, ρεμάτων και χειμάρρων, στερέωση πρανών, ευθυγράμμιση ή και εκσκαφές κοίτης,
μειώνανε τον πλημμυρικό κίνδυνο στο τμήμα της παρέμβασης και τροφοδοτούσαν
ταυτόχρονα την ψευδαίσθηση ότι αρκούσε να επεκταθεί το έργο σε όλη την έκταση
του υδρογραφικού δικτύου για να επιτευχθεί η απόλυτη υδραυλική ασφάλεια.
Η δραματική αυτή πεποίθηση,
που ταλαιπωρεί ακόμη τον σύγχρονο κόσμο, είναι το προϊόν μια μυωπικής, μηχανικιστικής
και αναγωγικής, αντίληψης - αποτέλεσμα και της κλασικού θρυμματισμού
αρμοδιοτήτων της νεωτερικότητας - που κυριάρχησε των πολιτικών των υδραυλικών παρεμβάσεων
τον περασμένο αιώνα. Οι θιασώτες της ικανοποιούνταν με τη διαπίστωση της αποτελεσματικής
μείωσης του πλημμυρικού κινδύνου στο συγκεκριμένο σημείο της παρέμβασης αλλά
δεν ήταν σε θέση να αντιληφθούν ότι ο πλημμυρικός κίνδυνος μεταφερόταν στην
πραγματικότητα κατάντη. Έτσι, μετά από κάθε παρέμβαση έσπευδαν να προστατεύσουν
τις περιοχές κατάντη, με ανάλογες παρεμβάσεις, τροφοδοτώντας ένα φαύλο κύκλο κολοσσιαίας
κατανάλωσης πόρων και προοδευτικής αύξησης του πλημμυρικού κινδύνου
σε ολοένα μεγαλύτερη έκταση και, εν τέλει, σε επίπεδο υδρολογικής λεκάνης.
Τα πραγματικά κίνητρα της τεχνητοποίησης των «οδών
του νερού» πρέπει να αναζητηθούν πέραν από το «ευγενές» άλλοθι της «προτεραιότητας της
υδραυλικής ασφάλειας», στην πολιτική επιλογή της προνομιακής εξυπηρέτησης οικονομικών
συμφερόντων – είτε για την αρπαγή χώρου από αυτούς για γεωργική χρήση, είτε
για τη χρήση τους για οικοδόμηση, είτε για την απλή «δημιουργία» έργων - θυσιάζοντας έτσι τόσο την υγεία του περιβάλλοντος και του ανθρώπου,
όσο και την υδραυλική ασφάλεια.
Το ερώτημα το οποίο τίθεται,
κατά συνέπεια, είναι κατά πόσο είναι εφικτή η ασφάλεια από πλημμυρικό κίνδυνο
βελτιστοποιώντας τη φυσικότητα των «οδών του νερού» ή επαναφυσικοποιώντας
την κατεστραμμένη δομή τους. Η απάντηση είναι περισσότερο από προφανής και μας κάνει
να αναρωτηθούμε πως είναι δυνατό να θεωρούνται σε πλήρη αντιπαράθεση δύο στόχοι
που στην πραγματικότητα λειτουργούν σε πλήρη και σαφή συνέργεια.
Σε κάθε περίπτωση πρέπει να
αναγνωρίσουμε αντικειμενικά ότι οι πολιτικές επαναφυσικοποίησης, με τον
ένα ή άλλο τρόπο, έχουν ένα κόστος ακόμη και όταν δεν απαιτούν έργα καθόσον συνεπάγονται
την εγκατάλειψη κάθε ιδέας εκμετάλλευσης των εκτάσεων στην περιοχή των «οδών
του νερού». Θα πρέπει να αναγνωρίσουμε όμως, το ίδιο, ότι η εκμετάλλευση
αυτών των περιοχών έχει σημαντικό κόστος - λόγω των αναγκαίων «προστατευτικών
έργων» και των πιθανών γεωμορφολογικών και πλημμυρικών ζημιών που θα προκληθούν
κατάντη - το οποίο υπερβαίνει κατά πολύ τα αποκομιζόμενα οφέλη.
H άμυνα από τις «οδούς του νερού» δεν
είναι δυνατή παρά μόνο μέσω της υπεράσπισης των «οδών του νερού», πέρα από τις ξεπερασμένες, επιζήμιες, αντιλήψεις των σημειακών παρεμβάσεων
επικεντρωμένων στο κυνηγητό των έκτακτων αναγκών αντί του ολικού σχεδιασμού απ’
όλες τις οπτικές του προβλήματος. Τη μοναδική μέθοδο
παρέμβασης σε θέση να ικανοποιήσει ταυτόχρονα τόσο την υδραυλική ασφάλεια
όσο και την οικολογία των «οδών του νερού» αποτελεί εκείνη της ρύθμισης σε επίπεδο υδρολογικής λεκάνης και της υιοθέτησης των τεχνικών
παρέμβασης - όπου χρειάζονται - μέσω της φυσικής μηχανικής. Φυσικά, παρόμοιες
μέθοδοι δεν αποτελούν εργαλείο άμεσης θεραπείας της καταστροφικής πεποίθησης περί
σύγκρουσης μεταξύ φυσικότητας των «οδών του νερού» και υδραυλικής
ασφάλειας, αλλά αποτελούν σίγουρα ένα πρώτο βήμα για την τελική της εξάλειψη.
Εκ του αποτελέσματος.
Από : Lega Ambiente, «Οι καλές πρακτικές διαχείρισης του χώρου
και μείωσης του υδρολογικού κινδύνου», 2007
#Oikologiki_Symmaxia
«Οικολογική Συμμαχία για την Περιφέρεια Αττικής».
- Για τον ριζικό αναπροσανατολισμό των πολιτικών της Περιφέρειας.
- Για την διοικητική και πολιτική της αυτονομία.
- Για την «Οικολογική Μετάβαση» σε μία κοινωνία βιώσιμης ευημερίας.
- Για τον άνθρωπο, τα ζώα και το περιβάλλον.
