Για τις μετρήσεις της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στον Πειραιά

Πριν από 4 περίπου χρόνια, το Περιφερειακό Συμβούλιο Αττικής υπερψήφισε ένα πρόγραμμα «εξειδικευμένων μετρήσεων της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στον Πειραιά… με έμφαση στη περιοχή γύρω από το Λιμάνι», κόστους 89.000 ευρώ. Το πρόγραμμα θα πραγματοποιούνταν από το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών με στόχο τη διαμόρφωση ενός πρωτότυπου και ολοκληρωμένου συστήματος παρακολούθησης της ρύπανσης, καταγραφής των ρύπων και ταυτοποίησης και ποσοτικοποίησης των ρυπαντών, προκειμένου να σχεδιαστούν τα μέτρα για την αντιμετώπιση του προβλήματος της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Ενάμισι χρόνο μετά την έγκριση δόθηκαν στην δημοσιότητα τα πρώτα αποτελέσματα των μετρήσεων, στο πλαίσιο ημερίδας που διοργανώθηκε στο Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Πειραιά αλλά έκτοτε τίποτε… Τι απέγινε το πρόγραμμα των 89.000 ευρώ ; Συνεχίζονται ή όχι οι μετρήσεις ; Δικαιούται ή όχι ο πολίτης να γνωρίζει αναλυτικά, μέρα με τη μέρα, την ποιότητα του περιβάλλοντος στο οποίο ζει ;

Σε άλλα γεωγραφικά μήκη και πλάτη της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, η συστηματική καταγραφή της ατμοσφαιρικής ρύπανσης συνιστά κομμάτι της ετήσιας σύνταξης του «Περιβαλλοντικού Ισοζυγίου», ενός θεσμοθετημένου εργαλείου παρακολούθησης και καταγραφής των ποσοτικών και ποιοτικών διακυμάνσεων όλων εκείνων των παραγόντων που θεωρούνται απαραίτητοι για την διαμόρφωση της ποιότητας του περιβάλλοντος και αναγκαίοι για τη χάραξη των πλέον κατάλληλων πολιτικών στην κατεύθυνση της αειφορίας, είδος συμβολαίου μεταξύ ποιότητας ζωής και ποιότητας περιβάλλοντος και θεμελιώδους υποχρέωσης Περιφερειών και Δήμων προς τον πολίτη. Αντίθετα στα καθ’ ημάς ακόμη και τα θεμελιώδη δικαιώματα αποτελούν κομμάτι ενός συνεχούς αγώνα για την εκμαίευση μιας απλής απάντησης που, εάν την πάρεις, είναι συχνά αόριστη και ακόμη πιο συχνά εμφατικά αμφιλεγόμενη.

-----------------------------------

Αθήνα, 22-06-2021
Αρ. Πρωτ.:
 
Προς :                         Πρόεδρο Περιφερειακού Συμβουλίου Αττικής,
                                    κ. Θεοδωρόπουλο Χρήστο
Κοινοποίηση :           Περιφερειάρχη Αττικής,
                                    κ .Γεώργιο Πατούλη
                                    κ.κ. Περιφερειακούς Συμβούλους
 

Αίτημα παροχής στοιχείων

 
Θέμα : Περί των μετρήσεων της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στον Πειραιά, με έμφαση στη περιοχή γύρω από το Λιμάνι, σύμφωνα με σχετικό πρόγραμμα και χρηματοδότηση της Περιφέρειας Αττικής

Κύριε Πρόεδρε,
 
Πριν από 4 περίπου χρόνια, στις αρχές του Ιουλίου 2017, δημοσιεύματα στον καθημερινό τύπο μας πληροφορούσαν ότι «αρχίζουν μετρήσεις ατμοσφαιρικής ρύπανσης στον Πειραιά… με έμφαση στη περιοχή γύρω από το Λιμάνι». Σύμφωνα με τα δημοσιεύματα το πρόγραμμα των «εξειδικευμένων μετρήσεων» θα πραγματοποιούνταν από την Περιφέρεια Αττικής, μετά από απόφαση του Περιφερειακού Συμβουλίου, σε συνεργασία με το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών και κόστος 89.000 ευρώ.
 
Κατά τα δημοσιεύματα οι μετρήσεις θα πραγματοποιούνταν με τις πιο σύγχρονες μεθόδους από τρία σταθερά σημεία και κινητές μονάδες, ώστε να διαμορφωθεί ένα πρωτότυπο, ολοκληρωμένο σύστημα παρακολούθησης της ρύπανσης, καταγραφής των ρύπων και ταυτοποίησης και ποσοτικοποίησης των ρυπαντών προκειμένου να σχεδιαστούν στην συνέχεια στοχευμένα άμεσα και μακροπρόθεσμα μέτρα για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Όπως δε ανέφεραν εμφατικά τα παραπάνω δημοσιεύματα, η εισήγηση του τότε Αντιπεριφερειάρχη Πειραιά στο Περιφερειακό Συμβούλιο Αττικής υπογράμμιζε ότι «η ρύπανση είναι ένα αδιαμφισβήτητο γεγονός και διαρκώς κλιμακούμενο. Οι δε ρύπανση από τις ναυτιλιακές δραστηριότητες παρόλο που εκδίδονται κατά καιρούς διεθνείς κανονισμοί για την ποιότητα των καυσίμων των πλοίων και τη χρήση εναλλακτικών ενεργειακών μεθόδων φιλικών προς το περιβάλλον, δείχνουν ότι οικονομικοί λόγοι προωθούν την χρήση «βρώμικων» καυσίμων χωρίς από την άλλη να σχεδιάζεται ή να λαμβάνετε έστω και ένα μέτρο για την αντιμετώπιση αυτού του σοβαρού προβλήματος… Τα καύσιμα όλων των πλοίων, η συντήρηση των μηχανών τους, υψηλοί βιομηχανικοί ρύποι, ο κυκλοφοριακός φόρτος φορτηγών και ΙΧ αυτοκινήτων σε συνδυασμό με το θαλάσσιο μέτωπο (υψηλά κτίρια που λειτουργούν ως φράγμα), είναι οι βασικές πηγές ρύπανσης, οι οποίες αθροιστικά καθιστούν την περιοχή του Πειραιά γύρω από το λιμάνι ως την πιο βεβαρυμμένη περιβαλλοντικά περιοχή σε όλη την Επικράτεια. Με αποτέλεσμα την υποβάθμιση της ποιότητας ζωής και θέτοντας σε κίνδυνο την υγεία των κατοίκων και των εργαζόμενων.» - https://www.portnet.gr/main-article/10681-arxizoun-metriseis-atmosfairikis-rypansis-ston-peiraia.html
 
Ενάμισι χρόνο αργότερα, τον Οκτώβριο 2018, η Περιφέρεια Αττικής ανακοινώνει ότι η μέτρηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην περιοχή του λιμανιού του Πειραιά αποτελεί έργο σε εξέλιξη και ότι θα υλοποιείται παράλληλα με τον έλεγχο της ποιότητας των θαλασσίων υδάτων που παρακολουθείται από το ΕΛΚΕΘΕ και την διερεύνηση του προβλήματος των οχληρών οσμών στην ευρύτερη περιοχή Δραπετσώνας / Κερατσινίου. - ερευνητικό πρόγραμμα, ύψους 316.000 €, με χρηματοδότηση από την Περιφέρεια Αττικής. Κατά την Περιφέρεια Αττικής, «τα τρία ερευνητικά προγράμματα σηματοδοτούν, για πρώτη φορά, μια συνολική και συστηματική στρατηγική διερεύνηση της μόλυνσης του περιβάλλοντος στην ευρύτερη περιοχή.»
 
Τα πρώτα αποτελέσματα των μετρήσεων στον Πειραιά ανακοινώθηκαν σε ημερίδα που διοργανώθηκε στο ΕΒΕΠ, τον Νοέμβριο 2018 με θέμα «Περιβάλλον και Ανάπτυξη στην ευρύτερη περιοχή του Πειραιά: Περιβαλλοντικές επιπτώσεις και προοπτικές για τις λιμενικές πόλεις». Οι μετρήσεις έγιναν με βαν του Εργαστηρίου Ατμοσφαιρικής Χημείας του Αστεροσκοπείου Αθηνών. Διενεργήθηκαν ενδεικτικές μετρήσεις σε 4 επιλεγμένα σημεία, με απώτερο σκοπό να επιλεγεί το καταλληλότερο σημείο για τις επόμενες μετρήσεις που θα διαρκούσαν ένα έτος .Τα 4 σημεία ήταν στον κεντρικό Πειραιά, γύρω από το λιμάνι και οι μετρήσεις σε κάθε θέση διήρκεσαν από 3 έως 9 ημέρες, μεταξύ 4-31 Οκτωβρίου 2018. Σε σύγκριση με παλαιότερα στοιχεία, οι μετρήσεις του 2018 έδειξαν ότι, ότι η ατμοσφαιρική ρύπανση στον Πειραιά επανακάμπτει, με τη ρύπανση να κατανέμεται ομοιογενώς - και κατά τη διάρκεια της ημέρας - σε όλο τον Πειραιά και τις τιμές των ρύπων - διοξείδιο του αζώτου, αιωρούμενα μικροσωματίδια (PΜ10) - να παίρνουν εμφανώς την άγουσα.
 
Έκτοτε και μολονότι είχε ανακοινωθεί ότι θα εγκατασταθεί σταθμός μέτρησης στην ταράτσα του κτιρίου του Ηλεκτρικού Σταθμού, ενώ το βαν του Εργαστηρίου Ατμοσφαιρικής Χημείας του Αστεροσκοπείου Αθηνών θα κάνει παράλληλες μετρήσεις που θα υποβοηθήσουν τα συμπεράσματα, δεν υπήρξε καμία πληροφόρηση ή και δημόσια ανακοίνωση για τα αποτελέσματα των μετρήσεων της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στον Πειραιά. Αντίθετα, ιδιωτικός φορέας δημοσιοποίησε μετρήσεις που πραγματοποίησε – κατά δήλωση του - σε πολλά σημεία του Λιμένα Πειραιά και στο σταθμό του του Σταθμού του Ηλεκτρικού στα μέσα του 2020, - https://www.pireaspiraeus.com/έρευνα-πακοε-27-4/ - σύμφωνα με τις οποίες σε όλα τα σημεία μέτρησης :
- οι τιμές των ΡΜ10 είναι λίγο μικρότερες των ανώτατων επιτρεπόμενων ορίων,
- οι τιμές των ΡΜ2,5 είναι αρκετά μικρότερες των ανώτατων επιτρεπόμενων ορίων τα ΡΜ2,5 και,
- οι τιμές των δύο οργανικών ρυπαντών, τοξικών και επικίνδυνων για τη δημόσια υγεία - όπως η φορμαλδεΰδη και οι πτητικές οργανικές ενώσεις (VOC) με διάμετρο μικρότερη του ενός μικρού του μέτρου (1μέτρο=1.000.000 μικρά) - είναι 150 έως 250% υψηλότερες από τα ανώτερα επιτρεπτά όρια, κυρίως «λόγω των καυσαερίων που προκύπτουν από τις καμινάδες των πλοίων και του κάκιστου κυκλοφοριακού ιδιαίτερα στο λιμάνι του Πειραιά».
 

Ως εκ τούτου και δεδομένων ότι :

1. Το πρόγραμμα των «εξειδικευμένων μετρήσεων» της ατμοσφαιρικής ρύπανσης της πόλης του Πειραιά, «με έμφαση στη περιοχή γύρω από το Λιμάνι», υπήρξε προϊόν απόφασης του Περιφερειακού Συμβουλίου Αττικής.
2. Το πρόγραμμα χρηματοδοτήθηκε από την Περιφέρεια Αττικής.
3. Αν μη τι άλλο, η κοινοτική οδηγία ΕΕ 90/313 και η επακόλουθη κοινή Υπουργική Απόφαση 77921/1440 της 6/14.09.1995, ή και πολλές άλλες νομοθετικές διατάξεις, επιβάλλουν την «Ελεύθερη πρόσβαση του κοινού για πληροφορίες σχετικά με το περιβάλλον», πλην περιπτώσεων που δεν αφορούν την παρούσα εισήγηση.
 
η «ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΣΥΜΜΑΧΙΑ» σας καλούμε να κοινοποιήσετε στο Περιφερειακό Συμβούλιο και το ταχύτερο δυνατό – όχι πέραν των καταληκτικών ημερομηνιών που ορίζει ο Κανονισμός Λειτουργίας του Περιφερειακού Συμβουλίου για ανάλογες περιπτώσεις :
α) Τον αριθμό και τη θέση των σταθερών και των κινητών σημείων μέτρησης που λειτουργούν σήμερα στην πόλη του Πειραιά, σύμφωνα με το χρηματοδοτηθέν πρόγραμμα από την Περιφέρεια Αττικής.
β) Ποια τα «στοχευμένα άμεσα και μακροπρόθεσμα μέτρα για την αντιμετώπιση του προβλήματος» που έπρεπε να σχεδιαστούν, εάν έχουν σχεδιαστεί.
β) Τον αναλυτικό πίνακα των μετρήσεων που έχουν πραγματοποιηθεί από τον τελευταίο δημοσιοποιηθέντα, τον Νοέμβριο 20128, έως σήμερα.
 
Κύριε Πρόεδρε,
 
Η περιστασιακή μέτρηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης μιας πόλης ή και μιας Περιφέρειας και η εξάρτηση της υλοποίησης της από το όποιο «πρόγραμμα» (sic !!!) και από το όποιο - έστω και έγκυρο – κρατικό ή και ιδιωτικό οργανισμό, είμαστε σίγουροι ότι θα προκαλούσε θυμηδία στον οποιοδήποτε «διαχειριστή» - Δήμαρχο ή και Περιφερειάρχη – οιουδήποτε άλλου κράτους μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Και αυτό διότι σε άλλα γεωγραφικά μήκη και πλάτη της Ένωσης, Δήμοι και Περιφέρειες διαθέτουν - ως επι το πλείστον - θεσμοθετημένο το περίφημο εργαλείο του «Περιβαλλοντικού Ισοζυγίου», για την συστηματική παρακολούθηση και καταγραφή των ποσοτικών και ποιοτικών διακυμάνσεων όλων εκείνων των παραγόντων που θεωρούνται μεν απαραίτητοι για την διαμόρφωση της υψηλής ποιότητας του περιβάλλοντος στο οποίο ζει ο πολίτης, αλλά και αναγκαίοι για τη χάραξη των πλέον κατάλληλων πολιτικών στην κατεύθυνση της αειφορίας, όπως :
- η πράσινη υποδομή (έκταση, ποιότητα, απόδοση),
- η βιοποικιλότητα (κατάσταση, ποιότητα),
- η ποιότητα αέρα (ποσοστά μικροσωματιδίων, άλλοι τύποι μόλυνσης),
- η βιώσιμη κινητικότητα,
- το έδαφος (ποσοστά εξάπλωσης οικιστικού ιστού, ποσοστά ελευθέρωσης εδάφους, εξυγίανση εδαφών),
- η ποιότητα των υδατικών πόρων (κατάσταση δικτύων ύδρευσης, ανακύκλωση, ποιότητα νερού),
- τα απόβλητα (παραγωγή απόβλητων, κατάσταση συστήματος αποκομιδής «πόρτα-πόρτα», κατάστασης συστημάτων ανακύκλωσης),
- η ενέργεια – κλίμα (κατάσταση συστημάτων ΑΠΕ),
- τα ηλεκτρομαγνητικά πεδία (έλεγχος και καταγραφή),
- η ηχητική όχληση-θόρυβος (κατάσταση χάρτας ακουστικής καταγραφής χώρου),
- το περιβαλλοντικό αποτύπωμα δραστηριοτήτων διαχειριστικής αρχής.
Να προσθέσουμε ότι το «Περιβαλλοντικό Ισοζύγιο» καταγράφεται συστηματικά ανά 2ετία, βάσει επιμετρήσεων και αναλύσεων παραγόντων και δεικτών για κάθε θεματική ενότητα, η κατάρτιση του βασίζεται στην συγκρότηση συστήματος περιβαλλοντικής διαχείρισης πιστοποιημένου κατά τα ISO 14001 κ.α. και, στο τέλος, διαβουλεύεται και υπερψηφίζεται από το Δημοτικό ή και Περιφερειακό Συμβούλιο, ως είδος αναντίρρητου συμβολαίου μεταξύ ποιότητας ζωής και ποιότητας περιβάλλοντος. Άλλες κοινωνίες, άλλα ήθη και έθιμα και άλλες ανάγκες θα μπορούσατε να μας πείτε. Αλλά και άλλη ποιότητα αντιστοιχίας μεταξύ των κοινωνικών και περιβαλλοντικών δυναμικών του χώρου και της θεσμικής τους εκπροσώπησης θα προσθέταμε εμείς.

Για την «ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΣΥΜΜΑΧΙΑ για την ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΤΤΙΚΗΣ»
Γιώργος Δημητρίου (επικεφαλής)
Στέλλα Αναστασοπούλου
Χριστίνα Τατάγια
 
«Οικολογική Συμμαχία για την Περιφέρεια Αττικής».
- Για τον ριζικό αναπροσανατολισμό των πολιτικών της Περιφέρειας.
- Για την διοικητική και πολιτική της αυτονομία.
- Για την «Οικολογική Μετάβαση» σε μία κοινωνία βιώσιμης ευημερίας.
- Για τον άνθρωπο, τα ζώα και το περιβάλλον.
contact@oikologiki-symmaxia.gr
https://oikosymmaxia.blogspot.com