Το Ευρωκοινοβούλιο για την αειφορία της νησιωτικότητας

Με 577 ψήφους υπέρ, την Τρίτη 7 Ιουνίου 2022 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε ψήφισμα υπέρ της νησιωτικότητας, υπέρ της αύξησης των όρων προστασίας της και των προϋποθέσεων προγραμματισμού ad hoc σειράς μέτρων στο πεδίο της πολιτικής συνοχής. Το ψήφισμα αποτελεί συνέχεια της Έκθεσης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου με τίτλο «Νήσοι της ΕΕ και πολιτική συνοχής : Τρέχουσα κατάσταση και μελλοντικές προκλήσεις» που ανέδειξε τις ιδιαιτερότητες των νησιωτικών περιοχών και ειδικότερα την ευθραυστότητα σε οικονομικού κραδασμούς. Το ψήφισμα στοχεύει στην εφαρμογή στις νησιωτικές περιοχές παρόμοιων μέτρων με εκείνα που αφορούν τις απομακρυσμένες περιοχές της Ένωσης οι οποίες προστατεύονται από το άρθρο 349 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

«Το σημερινό ψήφισμα αποτελεί ένα σημαντικό βήμα στην πορεία προς την αναγνώριση της νησιωτικής διάστασης στο πλαίσιο των πολιτικών και της νομοθεσίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης», δήλωσε ο Κρίστιαν Σολίνας, Περιφερειάρχης Σαρδηνίας και μέλος της Επιτροπής Περιφερειών. «Ένα σημαντικό βήμα που αποκαθιστά ισορροπίες, χαράσσει διαδρομές μεταρρύθμισης των ευρωπαϊκών πολιτικών και αποκαθιστά την αξιοπρέπεια σε περισσότερα από 20 εκατομμύρια ευρωπαίους πολίτες κατανεμημένους σε 2.400 νησιά που ανήκουν σε 13 κράτη μέλη. Με την έγκριση του ψηφίσματος δίνεται επιτέλους η πρέπουσα προσοχή στην περιφέρεια της Ένωσης, ως αναπόσπαστο κομμάτι της και όχι ως απλό παράρτημα».

Με την ευκαιρία του «Έτους των νησιών ΕΕ», το 2024, η Ευρωπαϊκή Ένωση προγραμματίζει τη θέσπιση ενός «Συμφώνου για τα Νησιά» και μιας Ατζέντας που θα απαριθμούν συγκεκριμένα μέτρα εφαρμόσιμα στο πλαίσιο των πολιτικών συνοχής.
 

Τα «κεφάλαια» του ψηφίσματος έχουν συνοπτικά ως εξής :

1. Νησιωτικότητα, κλιματική αλλαγή και βιοποικιλότητα
α. Το ψήφισμα τονίζει ότι η νησιωτική βιοποικιλότητα χαρακτηρίζεται από μοναδικά βιογεωγραφικά, φυλογενετικά και λειτουργικά χαρακτηριστικά. Τα νησιά έχουν ευαίσθητο περιβάλλον και ενδημική θαλάσσια και χερσαία βιοποικιλότητα, φιλοξενούν σημαντικό μέρος της παγκόσμιας βιοποικιλότητας και αποτελούν μείζονες τόπους αναπαραγωγής για σημαντικά είδη, αλλά βιώνουν εξαιρετικά μεγάλες ανθρωπογενείς πιέσεις, κυρίως λόγω της διόγκωσης του τουρισμού, σημειώνοντας δυσανάλογες απώλειες.
β. Το ψήφισμα επισημαίνει τον κίνδυνο απώλειας των περιορισμένων φυσικών πόρων των νησιών, όπως το έδαφος και το νερό, απαραίτητων για να διασφαλιστεί η γεωργική τους παραγωγικότητα, ιδιαίτερα όσο αφορά τα παραδοσιακά προϊόντα.
γ. Το ψήφισμα σημειώνει τους κινδύνους που συνδέονται με την υπεραλίευση και τη θαλάσσια και παράκτια ρύπανση.
δ. Το ψήφισμα υπενθυμίζει ότι τα νησιά βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της κλιματικής αλλαγής, λόγω της οξίνισης των θαλασσών, της ανόδου των υδάτων, της αύξησης της θερμοκρασίας, του αυξανόμενου αντίκτυπου της απερήμωσης και του πολλαπλασιασμού των φυσικών καταστροφών.

2. Νησιωτικότητα, πρόσβαση σε υπηρεσίες ύδρευσης και διαχείρισης των υδάτων
α. Το ψήφισμα επισημαίνει ότι η πλειοψηφία των νησιών βρίσκεται σε ολοένα και πιο επισφαλή θέση αναφορικά με τους περιβαλλοντικούς της πόρους και δη τους υδάτινους.
β. Το ψήφισμα τονίζει την ανάγκη διασφάλισης ενός βιώσιμου κύκλου του νερού, την ανάγκη προαγωγής του καθαρισμού των υδάτων, υπενθυμίζει ότι η αφαλάτωση είναι κοστοβόρα και όχι πάντα αποτελεσματική για την πλήρη υδροδότηση ενός νησιού, υπενθυμίζει τις προκλήσεις που ενέχει η διαχείριση των αποβλήτων στις νησιωτικές περιοχές και επισημαίνει τον στρατηγικό ρόλο της κυκλικής οικονομίας, η οποία οφείλει να επεκταθεί και στη συλλογή και οικονομική ανακύκλωση των θαλάσσιων αποβλήτων.
γ. Το ψήφισμα θεωρεί ότι τα νησιά μπορούν να αποτελέσουν το κατ’ εξοχή πεδίο βιώσιμων πρακτικών αυτάρκειας και αυτοσυντήρησης σε τομείς όπως η καθαρή μορφή ενέργειας, η κυκλική οικονομία, η έξυπνη κινητικότητα, η διαχείριση των αποβλήτων, η γαλάζια οικονομία και η ενίσχυση της τοπικής - μικρής - παραγωγικής αλυσίδας που συμβάλλει στη μείωση της μεταφοράς πρώτων υλών και, κατ’ ακολουθία, των εκπομπών θερμοκηπίου.

3. Νησιωτικότητα και ενεργειακή μετάβαση
α. Το ψήφισμα επισημαίνει ότι, λόγω του μικρού μεγέθους και των απομονωμένων ενεργειακών τους συστημάτων, τα νησιά αντιμετωπίζουν μεγάλες προκλήσεις όσο αφορά τον ενεργειακό εφοδιασμό.
β. Το ψήφισμα θεωρεί ότι η χρήση ενός ευρέος φάσματος ανανεώσιμων πηγών ενέργειας - συμπεριλαμβανομένης και της παλιρροϊκής - θα πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα για τα νησιά με σημαντικά οφέλη, λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες των τοπικών κοινοτήτων, τα γεωγραφικά χαρακτηριστικά τους, τη διατήρηση της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής και την προστασία των οικοτόπων τους.

4. Νησιωτικότητα, οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη
α. Το ψήφισμα τονίζει τη σημασία της υποστήριξης του νησιωτικού οικονομικού ιστού και δη των πολύ μικρών, των μικρών και των μεσαίων επιχειρήσεων του.
β. Το ψήφισμα καλεί στην αντιμετώπιση της πληθυσμιακής συρρίκνωσης των νησιών και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής μέσω της στήριξης της πρόσβασης στην εργασία των ευάλωτων ομάδων, της στήριξης των τοπικών επιχειρήσεων και της προστασίας των θέσεων εργασίας, της ανάπτυξης φορέων εκπαίδευσης, της επαγγελματικής κατάρτισης, της αναβάθμισης δεξιοτήτων και της καινοτόμου και βιώσιμης επιχειρηματικότητας και απασχόλησης για τους κατοίκους.
γ. Το ψήφισμα τονίζει την ανάγκη επέκτασης της συμφωνίας του Συμβουλίου της 7ης Δεκεμβρίου 2021, για την επικαιροποίηση των κανόνων για τους συντελεστές του φόρου προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ) σε όλες τις νησιωτικές περιοχές στην ΕΕ.
5. Νησιωτικότητα και πολιτιστική διάσταση
α. Το ψήφισμα θεωρεί ότι η προστασία της πολιτιστικής διάστασης των νησιών είναι θεμελιώδους σημασίας και απαιτεί την προστασία της πολιτιστικής και γλωσσικής τους ταυτότητας.

6. Νησιωτικότητα, γεωργία και αλιεία
α. Το ψήφισμα τονίζει την αναγκαιότητα της βιώσιμης ανάπτυξης των νησιών εντός των οικολογικών ορίων, για ένα υγιές χερσαίο και θαλάσσιο περιβάλλον, για τη γεωργία, τη διαχείριση και τη διατήρηση των δασών, τη ζωική παραγωγή, την υδατοκαλλιέργεια, τη βιώσιμη αλιεία, την τοπική παραγωγή και την γαλάζια οικονομία και τονίζει την σπουδαιότητα της υιοθέτησης του χωροταξικού σχεδιασμού από την σκοπιά της αποτελεσματικής και αποδοτικής χρήσης των φυσικών πόρων.
β. Το ψήφισμα σημειώνει τη μοναδική ποιότητα των νησιώτικων γεωργικών προϊόντων και τροφίμων λόγω των ιδιαίτερων τοπικών μικροκλιματικών και τοπογραφικών συνθηκών, θεωρεί αναγκαία την επισιτιστική αυτονομία και την αύξηση της ανταγωνιστικότητας των προϊόντων των νησιών, τονίζει την ανάγκη προώθησης της κατανάλωσης γεωργικών προϊόντων από νησιωτικές περιοχές και την ανάπτυξη βιώσιμων λύσεων για τη μεταφορά γεωργικών προϊόντων μεταξύ των νησιών και της ηπειρωτικής χώρας.
γ. Το ψήφισμα τονίζει την ανάγκη στήριξης των φιλικών προς το περιβάλλον μικρών παραγωγικών αλυσίδων, την ανάπτυξη ενός γεωργικού τομέα παραδοσιακών προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας, την τοπική κατανάλωση και τις πράσινες λύσεις με συνεισφορά στην επίτευξη επισιτιστικής αυτονομίας.
δ. Το ψήφισμα αναγνωρίζει την παραδοσιακή εξάρτηση των νησιωτικών περιοχών από την αλιεία και υποστηρίζει την χρηματοδοτική της στήριξη προκειμένου να διασφαλιστούν οι υπάρχουσες θέσεις εργασίας, να αναπτυχθούν νέοι τομείς, καθώς και να δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας, ιδίως στην αλιεία μικρής κλίμακας·
ε. Το ψήφισμα θεωρεί αναγκαία την προώθηση των νησιωτικών γεωργικών και αλιευτικών πολιτικών μέσω των διαδικασιών περιφερειακού σχεδιασμού, με στόχο τη στήριξη της βιώσιμης γεωργίας, της παραγωγής τοπικών τροφίμων, του αγροτουρισμού, της γαλάζιας οικονομίας, για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, την προστασία της βιοποικιλότητας, την υιοθέτηση της κυκλικής οικονομίας και τη στροφή προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ως προϋποθέσεις για μια ολιστική γεωργική, αλιευτική και οικονομική ανάπτυξη των νησιών.

7. Νησιωτικότητα και Τουρισμός
α. Το ψήφισμα σημειώνει ότι τουρισμός είναι μεν ο κύριος παράγοντας στην κατεύθυνση της οικονομικής ανάπτυξης των νησιών αλλά επείγει η προαγωγή του βιώσιμου τουρισμού, σύμφωνα με τους στόχους της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας.
β. Το ψήφισμα τονίζει την ανάγκη μιας ολοκληρωμένης προσέγγισης στην εδαφική ανάπτυξη των νησιών, όπως οι ολοκληρωμένες εδαφικές επενδύσεις, η βιώσιμη γεωργία και η παραγωγή τροφίμων με πρακτικές φιλικές προς το περιβάλλον, ο βιώσιμος αγροτουρισμός,·ή και η έξυπνη χρήση της ενέργειας και του νερού, προκειμένου να διασφαλιστεί η αξιοποίηση των λιγοστών τους πόρων.

8. Νησιωτικότητα και πρόσβαση στις δημόσιες υπηρεσίες
α. Το ψήφισμα θεωρεί απαραίτητη την ανάπτυξη και βελτίωση των μεταφορικών – δημόσιων και ιδιωτικών - υποδομών των νησιών με στόχο τον εκσυγχρονισμό και οικολογικό προσανατολισμό των οδικών, αερολιμενικών και λιμενικών υποδομών, ώστε να διασφαλίζεται μια κοινωνικά και περιβαλλοντικά δίκαιη μετάβαση.
β. Το ψήφισμα τονίζει την ανάγκη διασφάλισης της εδαφικής συνέχειας όλων των νησιών μέσω βιώσιμων θαλάσσιων και αεροπορικών μεταφορών - με αυστηρή μέριμνα για την αποφυγή μονοπωλιακών καταστάσεων – και τη μείωση του κόστους μεταφοράς για επιβάτες και εμπορεύματα, με μειωμένους ναύλους για τους μόνιμους κατοίκους.
γ. Το ψήφισμα θεωρεί απαραίτητες τις επενδύσεις σε βασικές υποδομές για τη βελτίωση της πρόσβασης σε πόσιμο νερό και υπηρεσίες υγιεινής από όλους.
δ. Το ψήφισμα θεωρεί ζωτικής σημασίας την παροχή βασικών δημόσιων υπηρεσιών στις νησιωτικές περιοχές, όπως η εκπαίδευση, η υγεία - υπηρεσίες τηλεϊατρικής και τηλεψυχιατρικής, πρωτοβάθμια υγειονομική περίθαλψη και πρόσβαση σε φάρμακα - και η κοινωνική πρόνοια.
ε. Το ψήφισμα υπογραμμίζει τη σημασία των ίσων ευκαιριών για όλους και προτείνει τη γεφύρωση του χάσματος ψηφιακών δεξιοτήτων μέσω της πρόσβασης στην ψηφιακή εκπαίδευση και κατάρτιση των ευάλωτων νησιωτικών περιφερειών, της παροχής του ελάχιστου απαιτούμενου υλικού, της ευρείας πρόσβασης στο διαδίκτυο, της ψηφιακής υποστήριξης και άλλων τεχνολογικών εργαλείων μάθησης.
στ. Το ψήφισμα υπογραμμίζει την ύψιστη προτεραιότητα της ψηφιοποίησης και της ψηφιακής συνδεσιμότητας για τα νησιά, ως εργαλείο υπέρβασης των γεωγραφικών μειονεκτημάτων.

9. Νησιωτικότητα και μετανάστευση
α. Το ψήφισμα υπογραμμίζει τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν ορισμένα νησιά με την άφιξη μεγάλου αριθμού μεταναστών - συχνά μεγαλύτερου από τον τοπικό πληθυσμό - και την αδυναμία τους να παράσχουν τα απαραίτητα όσον αφορά τη στέγαση και τη βοήθεια.
β. Το ψήφισμα υπογραμμίζει την δυσανάλογα μεγάλη πίεση που υφίστανται τα συστήματα ασύλου και υποδοχής σε νησιά και καλεί στην εφαρμογή συντονισμένων λύσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο, που να σέβονται την ευημερία και την αξιοπρέπεια του ατόμου παράλληλα με την αντιμετώπιση της πίεσης.

10. Καθεστώτα επαναξιολόγησης κρατικών ενισχύσεων και μέτρα για τη μείωση του αναπτυξιακού ελλείμματος
α. Το ψήφισμα ζητεί την επαναξιολόγηση του όγκου των κρατικών ενισχύσεων στις εταιρείες των νησιωτικών περιοχών και την παροχή πιο ευέλικτων κρατικών ενισχύσεων σε εταιρείες εναέριων και θαλάσσιων μεταφορών προς τις εν λόγω περιοχές.
β. Το ψήφισμα ζητεί να δημιουργηθεί η υποκατηγορία «νησιά» όσο αφορά την εφαρμογή των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις της περιόδου 2021-2027.
γ. Το ψήφισμα τονίζει την αναγκαιότητα μιας πιο ευέλικτης προσέγγισης για τη διασφάλιση της πλέον αποτελεσματικής διάθεσης των ευρωπαϊκών χρηματοδοτικών κονδυλίων στις νησιωτικές περιοχές.
δ. Το ψήφισμα ζητεί την προσαρμογή των κανόνων περί κρατικών ενισχύσεων έτσι ώστε οι επιδοτήσεις για την επίλυση των προβλημάτων του νησιωτικού χώρου να θεωρούνται ως αντιστάθμιση και όχι ως κρατικές.
ε. Το ψήφισμα ζητεί την επανεξέταση του κριτηρίου της χιλιομετρικής απόστασης των 150 χλμ. που χρησιμοποιείται για την κατηγοριοποίηση των νήσων ως περιοχών επιλέξιμων για χρηματοδότηση από τα προγράμματα διασυνοριακής συνεργασίας στο πλαίσιο του στόχου εδαφικής συνεργασίας της πολιτικής συνοχής ή στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Γειτονίας.

11. Μια ειδική και προσαρμοσμένη πολιτική της ΕΕ για τα νησιά
α. Το ψήφισμα ζητεί τη σύσταση Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου για τις νησιωτικές περιοχές, με έργο τη συλλογή αξιόπιστων και συγκεντρωτικών στατιστικών στοιχείων, έτσι ώστε να στηρίζεται επαρκώς η διαμόρφωση των κατάλληλων πολιτικών και η αξιολόγηση του τρόπου με τον οποίο θα επηρεάσουν τους πολίτες και τις επιχειρήσεις που εδρεύουν σε αυτές.
β. Το ψήφισμα ζητεί την διενέργεια διεπιστημονικών αναλύσεων που θα καλύπτουν τα δημογραφικά, γεωγραφικά και οικονομικά χαρακτηριστικά των νησιωτικών περιοχών ούτως ώστε να διασφαλιστούν από ανταγωνιστικά μειονεκτήματα συνδεόμενα με τη γεωγραφική τους θέση.
γ. Το ψήφισμα ζητεί την δημιουργία πρόσθετου κονδυλίου με στόχο την στήριξη των ευρωπαϊκών νήσων απέναντι των όποιων προκλήσεων και ελλείψεων και την κάλυψη των οιοδήποτε πρόσθετων δαπανών άπτονται των ευρωπαϊκών νήσων στο πλαίσιο της πολιτικής συνοχής.
δ. Το ψήφισμα ζητεί την αναπροσαρμογή της κατανομής του προϋπολογισμού βάσει του κατά κεφαλήν ΑΕΠ, προκειμένου να καλυφθούν όλες οι αποκλίσεις μεταξύ νησιών.

12. Σύμφωνο των νησιών και Ευρωπαϊκό σχέδιο δράσης για τα νησιά
α. Το ψήφισμα ζητεί την οικοδόμηση μιας πραγματικής ευρωπαϊκής ατζέντας για τα νησιά και την κατάρτιση της σχετικής στρατηγικής σύμφωνα με τις ιδιαιτερότητες καθεμίας από τις θαλάσσιες λεκάνες της ΕΕ.
β. Το ψήφισμα ζητεί την εκπόνηση και την εφαρμογή ενός «Συμφώνου για τα Νησιά», με τη συμμετοχή των ενδιαφερόμενων μερών και συγκεκριμένα των εθνικών, περιφερειακών και τοπικών αρχών, των οικονομικών και κοινωνικών φορέων εκμετάλλευσης, της κοινωνίας των πολιτών, των ακαδημαϊκών κύκλων και των μη κυβερνητικών οργανώσεων, με βάση το σύμφωνο για τις πόλεις και το μελλοντικό αγροτικό σύμφωνο.
 
Για ολόκληρο το ψήφισμα : https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/TA-9-2022-0225_EL.html

«Οικολογική Συμμαχία».
- Για την «Οικολογική Μετάβαση» σε μία κοινωνία βιώσιμης ευημερίας.
- Για τον άνθρωπο, τα ζώα και το περιβάλλον.
contact@oikologiki-symmaxia.gr
https://oikosymmaxia.blogspot.com