Στις 8 Ιουνίου 2017, οκτώ ιταλικές μητροπόλεις πήραν την πρωτοβουλία να πρωτοστατήσουν στον αγώνα για την προστασία του περιβάλλοντος και της προαγωγής της βιωσιμότητας, υπογράφοντας την «Χάρτα της Μπολόνια για το Περιβάλλον». Ήτανε η περίοδος του επικείμενης συνάντησης των Υπουργών Περιβάλλοντος της «Ομάδας των Επτά» - G7 - των Επιτρόπων Περιβάλλοντος και Κλίματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των Υπουργών Περιβάλλοντος της Χιλής, των Μαλδιβών της Αιθιοπίαςκαι της Ρουάντα, ως εκπρόσωπους των αναπτυσσόμενων χωρών.
Από την διαχείριση των απόβλητων και των υδατικών πόρων, έως την ενεργειακή μετάβαση, την προστασία του εδάφουςκαι την υιοθέτηση της βιώσιμης κινητικότητας, η «Χάρτα της Μπολόνια για το Περιβάλλον» αποτελεί την πρώτη δομημένη, συγκεκριμένη και ουσιαστική, προσπάθεια των μητροπόλεων στο μέτωπο της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας. «Εμείς οι Δήμαρχοι, θεωρούμε ότι οι πόλεις και οι τοπικές κοινότητες μπορούν να αποτελέσουν, πραγματικά, την κινητήρια δύναμη της οικολογικής μετάβασης με σημαντικές επιπτώσεις στην οικονομία της χώρας», δήλωσε ο Δήμαρχος της Μπολόνια κατά την υπογραφή της «Χάρτας». «Μητροπόλεις και μεγάλες πόλεις αποτελούν τα «φυσικά εργαστήρια» προσδιορισμού των λύσεων στις κύριες παγκόσμιες προκλήσεις και πειραματισμού και εφαρμογής καινοτόμων μεθόδων βιωσιμότητας με ευεργετικές επιπτώσεις στην περιβαλλοντική, κοινωνική, οικονομική και θεσμική διάσταση. Η Μπολόνια πήρε την πρωτοβουλία σύνταξης της «Χάρτας» καθόσον έχει ενεργοποιηθεί εδώ και χρόνια στο πεδίο της βιωσιμότητας, της προστασίας του χώρου - με τις προστατευόμενες περιοχές να αποτελούν το 1/3 του συνολικού χώρου της μητρόπολης - και της ενεργοποίησης πολιτών και επιχειρήσεων στην κατεύθυνση της μετατροπής της πόλης σε «ανθεκτική», ικανής μεν να προσαρμοστεί στις αλλαγές αλλά και να τις προάγει.»
Η «Χάρτα της Μπολόνια για το Περιβάλλον» καθορίζει 8 κατηγορίες στόχων οι οποίοι οφείλουν να αποτελούν την βάση της πολιτικής ατζέντας πόλεων και μητροπόλεων και να υλοποιηθούν, κατά προτεραιότητα, στο αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα σε συμφωνία με την «Agenda 2030».
Οι 8 στόχοι της «Χάρτα της Μπολόνια για το Περιβάλλον»
1. Ανακύκλωση απόβλητων
Η κυκλική οικονομία είναι σε θέση να επιτρέψει την αποδέσμευση της μεγέθυνσης της κατανάλωσης από τους πεπερασμένους φυσικούς πόρους και να αποτρέψει την καταστροφή της όποιας αξίας του ισχύοντος οικονομικού μοντέλου. Από την κυκλική οικονομία εκκινούν και οι δεσμεύσεις της «Χάρτας της Μπολόνια για το Περιβάλλον». Οι μητροπόλεις δεσμεύονται να πετύχουν τους πιο φιλόδοξους ευρωπαϊκούς στόχους : ανακύκλωση του 70% και διάθεση του 5% των σύμμεικτων εντός του 2030, με ταυτόχρονη μείωση της παραγωγής απόβλητων κάτω από τα ευρωπαϊκά στάνταρντ και αύξηση της προδιαλογής στο 70% το 2025 και στο 80% το 2030, έναντι του 47,5% του 2015.
2.Προστασία του εδάφους
Αναφορικά με την προστασία του χώρου, οι μητροπόλεις δεσμεύονται να μειώσουν κατά 20% την κατανάλωση εδάφουςεντός του 2020 - από την μέση ετήσια τιμή των 2 τ.μ. ανά κάτοικο στα 1.6 τ.μ. – και να προσανατολιστούν σε πολιτικές αστικής αναγέννησης. Επέκταση του αστικού ιστού θα πρέπει να επιτρέπεται μόνο όταν διασφαλίζεται η πρόσβαση μέσω βιώσιμων ΜΜΜ και η δημιουργία των βασικών, δημόσιων και ιδιωτικών, υπηρεσιών προς τον πολίτη. Ευρωπαϊκό στόχο αποτελεί ο μηδενισμός της κατανάλωσης εδάφους εντός του 2050ενώ κατά την Ατζέντα 2030 η κατανάλωση πρέπει να μηδενιστεί εντός του 2030.
3. Πρόληψη καταστροφών
Οι μητροπόλεις δεσμεύονται να επικαιροποιήσουν το «Νέο Σύμφωνο των Δημάρχων για το Κλίμα και την Ενέργεια» του 2015, με στόχο την πρόληψη του κινδύνου καταστροφών από την κλιματική αλλαγή. Από αυτή τη άποψη, αναλαμβάνουν την υποχρέωση σύνταξης των κατάλληλων σχεδίων τα οποία θα ενσωματώσουν όλα τα σχετικά εθνικά εργαλεία έτσι ώστε να είναι λειτουργικά εντός του 2020. Όροι-κλειδιά, η αστική αναγέννηση, η ιδιαίτερη προσοχή στις περιφέρειες των μητροπόλεων, η ενεργειακή αναβάθμιση των κτιρίων και η αντισεισμική και υδρογεωλογική ασφάλεια.
4. Ενεργειακή μετάβαση
Στο πεδίο της ενεργειακής μετάβασης και της ποιότητας του αέρα οι μητροπόλεις θέτουν πολύ υψηλότερους στόχους από εκείνους των ευρωπαϊκών οδηγιών : μείωση των εκπομπών θερμοκηπίου κατά 40% ως προς εκείνες του 1990 εντός του 2025 - αντί του 2030 - βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης κατά 30%και παραγωγή του 27% της αναγκαίας ενέργειας από ΑΠΕ. Στο πεδίο της ποιότητας του αέρα δηλώνουν πόλεμο στις μικροσωματίδια : στοχεύουν στην επίτευξη του μέγιστου επιτρεπόμενου ορίου του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας - WHO - 10μ/mcτο 2025 αντί του ευρωπαικού 20μ/mcτο 2020 - μέσω της δραστικής αναθεώρησης των περιφερειακών χωροταξικώνως προς τις μεταφορές, την βιομηχανία, την αγροτική παραγωγή και την ενέργεια.
5. Ποιότητα αέρα
Οι μητροπόλεις δεσμεύονται να συντονίσουν όλες τις θεσμικές και τοπικές αρχές έτσι ώστε να ενεργοποιήσουν όλες τις αναγκαίες πολιτικές για την καταπολέμηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, όπως :
- τα μέτρα σε τοπικό επίπεδο - καθορισμός ζωνών περιορισμένης κυκλοφορίας οχημάτων, περιοδική απαγόρευση της κυκλοφορίας ορισμένων κατηγοριών τους,
- τα μέτρα δομικού χαρακτήρα – κίνητρα για την ανανέωση των εγκαταστάσεων θέρμανσης, για την βιώσιμη κινητικότητα κ.λπ. και,
- η ενίσχυση των τοπικών συστημάτων παρακολούθησης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης με συστήματα ανάλυσης των αιχμών της ρύπανσης και προληπτικού προγραμματισμού των κατάλληλων μέτρων όπως η απαγόρευση της κυκλοφορίας.
6. Εξοικονόμηση νερού
«Λιγότερη σπατάλη» το σύνθημα. Στόχος των μητροπόλεων σε αυτόν τον τομέα η μείωση των απωλειών των δικτύων ύδρευσης στα φυσιολογικά όρια του 10-20%έως το 2030 και η καταλυτική βελτίωση όλων των υδατικών οικοσυστημάτωνέως το 2025.
7. Αύξηση του αστικού πράσινου
Βιώσιμες πόλεις σημαίνει πράσινες πόλεις. Στόχο των μητροπόλεων, από αυτή τη άποψη, αποτελεί ο διπλασιασμός της μέσης επιφάνειας αστικού πράσινου ανά κάτοικο εντός του 2030 - στα 30 τ.μ. αντί των 10 τ.μ.του 2014. Ως προς αυτό, απαιτείται η κατηγοριοποίηση όλων των τύπων αστικού πράσινου - δημόσιο, ιδιωτικό, αστικό, περιαστικό - ο προγραμματισμός νέων κατηγοριών/τυπολογιών αστικού πράσινουκαι πράσινων υποδομών σε θέση να αναχαιτίσουν την κλιματική υπερθέρμανση και η θέσπιση κινήτρων για την ενσωμάτωση του φυτικού στοιχείου σε νέα κτίρια, στις αναπλάσεις και στις ανακαινίσεις.
8. Βιώσιμη κινητικότητα
Στο πεδίο της βιώσιμης κινητικότητας οι μητροπόλεις δεσμεύονται να πετύχουν εντός του 2020την αναλογία του 50% μεταξύ αυτοκινήτων και άλλων τύπων μέσων μετακίνησης. Σε συνέργεια με την κυβέρνηση, στοχεύουν στην θέσπιση κινήτρων για την υιοθέτηση έξυπνων συστημάτων κίνησης, ηλεκτροκίνησης, πεζοδρομήσεων και χρήσης του ποδήλατου καθώς και τη δημιουργία υποδομών επαναφόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων και οχημάτων που κινούνται με χρήση υδρογόνου.
