---------------------------------------------------------
Στον αντίποδα της εντατικής - βιομηχανικής
- ιχθυοκαλλιέργειας χρησιμοποιείται και μία άλλη μέθοδος ιχθυοκαλλιέργειας,
ήπιου χαρακτήρα, που συνδυάζει ως επί το πλείστον την οικονομική απόδοση
με τη διατήρηση και προστασία του φυσικού περιβάλλοντος : Η εκτατική ιχθυοκαλλιέργεια.
Η εκτατική ιχθυοκαλλιέργεια
βασίζεται εξολοκλήρου στην χρήση των φυσικών πόρων. Οι εγκαταστάσεις της
αφορούν τμήματα λιμνοθάλασσας ή εκβολές μεγάλων ποταμών
και επικοινωνούν με το φυσικό υδάτινο περιβάλλον με αγωγούς, γρίλιες και
βαλβίδες. Κατά την εκτατική ιχθυοκαλλιέργεια ο εκτροφέας δεν παρέχει
τροφή στα εκτρεφόμενα. Οι μοναδικές του παρεμβάσεις συνίστανται στη σπορά
των νεαρών ιχθύων, που προέρχονται από κέντρα αναπαραγωγής, ή
συλλέγονται από τη φύση και στον έλεγχο της ροής του νερού,
μεταξύ ιθυοκαλλιεργητικής έκτασης και φυσικού υδάτινου περιβάλλοντος.
Σε γενικές γραμμές, η εκτατική
ιχθυοκαλλιέργεια αποτελεί συνέργεια μεταξύ παραγωγικής δραστηριότητας
και πρακτικών προστασίας του περιβάλλοντος, στήριξης της τοπικής
βιοποικιλότητας, επανάχρησης και αξιοποίησης χαμένων τόπων και τοπίων
και σεβασμού των τοπικών κοινωνιών. Το βασικό της μειονέκτημα περιορίζεται
ενίοτε στη σχετικά περιορισμένη απόδοση σε σύγκριση με το κόστος γης όπου αυτό
είναι υψηλό. Το πρόβλημα όμως αντιμετωπίζεται σχετικά εύκολα μέσω του συνδυασμού
της ιχθυοκαλλιεργητικής δραστηριότητας με άλλες ήπιες δραστηριότητες
όπως ο αγροτουρισμός. Μεταξύ των ευτυχέστερων παραδειγμάτων εκτατικής
ιχθυοκαλλιέργειας είναι και η φάρμα «Veta La Palma» στην Ισπανία.
«Οι άνθρωποι πάσχισαν πολύ για να
αφαιρέσουν τον κόσμο από τα ψάρια… Μολύνουν, υπεραλιεύουν και, όταν «ιχθυοτροφούν»
εφαρμόζουν τις πιο καταστροφικές πρακτικές. Υπάρχει όμως και κάποιοι τόποι στη
Γη όπου ο άνθρωπος έχει ξαναδώσει την ομορφιά του κόσμου στα ψάρια, στα πουλιά και
στη λοιπή άγρια ζωή» έγραφε πρόσφατα ο Νταν Μπάρμπερ, σεφ, εστιάτορας
και συνιδρυτής του κινήματος για την «Διαμόρφωση μιας οικολογικής κουλτούρας
διατροφής», αναφορικά με την φάρμα «Veta La Palma.»
Η «Veta La Palma» βρίσκεται στην επαρχία της Σεβίλλης,
στο νησί Ισλα του ποταμού Γουαδαλκιβίρ - νευραλγικού κέντρου του
δικτύου των υγρότοπων της περιοχής - σε απόσταση 16 χιλιομέτρων
από τον Ατλαντικό Ωκεανό και στο εσωτερικό του Εθνικού Πάρκου Ντονιάνα.
Η εγκατάσταση της εκκίνησε το 1990 με την αποκατάσταση 32.000
στρεμμάτων του δικτύου των υγροτόπων των νησιού που χρησιμοποιούνταν από
το 1930 για την κτηνοτροφία και την εντατική καλλιέργεια ρυζιού, με
καταστροφικές επιπτώσεις στο εύθραυστο τοπικό οικοσύστημα και στο φυσικό
περιβάλλον.
H λειτουργία της «Veta La Palma» βασίζεται στην παραδοσιακή εκτατική
μορφή της ιχθυοκαλλιέργειας, που θεμελιώνεται εξ’ ολοκλήρου στην αειφόρο
χρήση των φυσικών πόρων. Αποτελεί σύνοψη τριών οικοσυστημάτων - του Ωκεανού,
των ποταμών που την περιζώνουν και του υγρότοπου που χρησιμοποιεί
εν μέρει – ως παράδειγμα ολοκληρωμένης οικολογικής αντίληψης περί
παραγωγής προϊόντων διατροφής με ταυτόχρονη αποκατάσταση, προστασία και
ενίσχυση των τοπικών οικοσυστημάτων, βάσει των εξής 3 αρχών :
1. Δεν ταΐζουμε τα ζώα μας.
2. Μετράμε την υγεία της δραστηριότητα μας από την υγεία της
ορνιθοπανίδας της περιοχής μας.
3. Η δραστηριότητα μας χρησιμεύει πρώτιστα ως μονάδα
καθαρισμού των υδατικών πόρων της περιοχής.
Η λειτουργία της φάρμας βασίζεται σε ένα
σύστημα 45 διασυνδεόμενων λιμνών, υφάλμυρου νερού, με έκταση 692
στρεμμάτων η καθεμία, οι οποίες συνδέονται με τον Ωκεανό και τον Γουαδαλκιβίρ
μέσω ενός πολύπλοκου δικτύου καναλιών με μήκος μεγαλύτερο των 345
χιλιομέτρων. Δεδομένου ότι το νερό προέρχεται απευθείας από τον Ωκεανό, είναι
πλούσιο σε μικροφύκια και μικροσκοπικές ημιδιαφανείς γαρίδες, οι
οποίες αποτελούν και την φυσική τροφή των εκτρεφόμενων ειδών. Μία σειρά από
μικρότερες λίμνες αναπτύσσονται δορυφορικά γύρω από τις μεγάλες και
χρησιμοποιούνται για την πάχυνση των νεαρών ψαριών καθώς και για την εκτροφή
ορισμένων ειδών, σε ημι-εκτατική βάση. Η ποιότητα του νερού ελέγχεται συνεχώς
μέσω υδραυλικού συστήματος έτσι ώστε να επιτυγχάνεται η βέλτιστη δυνατή ανάμιξη
με το νερό του Ωκεανού και η συνεχής κυκλοφορία του, σύμφωνα με τις
απαιτήσεις των περιβαλλοντικών και καλλιεργητικών κύκλων.
Ο πλούσιος βιότοπος του συστήματος των υγρότοπων
μαζί με την πολύπλοκη υδραυλική διαχείριση των λιμνών της φάρμας
δημιουργούν μία σημαντική δευτερογενή παραγωγή μαλάκιων και άλλων υδρόβιων
ασπόνδυλων που αποτελούν την διατροφική βάση τόσο των εκτρεφόμενων ειδών
όσο και ενός σημαντικού αριθμού πουλιών - 600.000 περίπου, 250 διαφορετικών
ειδών - που ενδημούν στην περιοχή, τα οποία αφαιρούν μεν ένα 20% της
συνολικής παραγωγής αλλά συμβάλλουν στην ενίσχυση της βιοποικιλότητας.
Το υγροτοπικό σύστημα της περιοχής μετεξελίχθηκε έτσι αφ’ ενός σε εκτατικό
ιχθυοτροφείο και αφ’ ετέρου σε καταφύγιο μεταναστευτικών υδρόβιων
πτηνών, πολλά από τα οποία είναι απειλούμενα. Επί πλέον, η πλούσια υγροτοπική
χλωρίδα που ανθεί στο πλαίσιο του συστήματος, η ποιότητα του νερού,
το φως και τα θρεπτικά συστατικά, λειτουργούν ως φίλτρο για τον
συνεχή καθαρισμό του νερού των λιμνών από το άζωτο και τα φωσφορικά
άλατα και την μετατροπή τους σε βιομάζα.
«Το πρόβλημα δεν είναι να κάνουμε την
ιχθυοκαλλιέργεια συμβατή με την προστασία του περιβάλλοντος, αλλά να την
χρησιμοποιήσουμε για να προστατεύσουμε το περιβάλλον», υπογράμμισε στο
τέλος μιας πρόσφατης συνέντευξης ο Μιγκέλ Μέντιαλντέα, βιολόγος και
διευθυντής της οικολογικής φάρμας. Υπεύθυνη στάση για μια ηθική
ιχθυοκαλλιέργεια προς όφελος και του ανθρώπου και του περιβάλλοντος.
Η «Veta La Palma» παράγει 1.200 τόνους ετησίως
τσιπούρας, λαβρακιού, κρανιού, γλώσσας, γαρίδας, κέφαλου και χελιού, με απόδοση
37 τόνων ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο.
«Οικολογική Συμμαχία».
- Για την «Οικολογική Μετάβαση» σε μία κοινωνία βιώσιμης ευημερίας.
- Για τον άνθρωπο, τα ζώα και το περιβάλλον.
