Κινηματογράφος
Λίγοι
γνωρίζουν ότι ο Τσάρλι Τσάπλιν, σκηνοθέτης και ηθοποιός όλων των εποχών,
είναι Ρομά. Γιος δύο περιπλανώμενων ηθοποιών Ρομά, ο Τσάπλιν
δεν ανέφερε ποτέ την καταγωγή του, αλλά έγινε γνωστή μετά τον θάνατό του, χάρη
στα παιδιά του. Και όμως, όλη η «ποιητική» του Τσάπλιν είναι βαθύτατα Ρομά
: ο Σαρλό είναι ο αλήτης, ο θύτης που υφίσταται διακρίσεις, ο κατεξοχήν
ηττημένος από την κοινωνία, ο ειρηνιστής, πάντα έτοιμος να ξαναρχίσει, να
γλεντήσει, να γελάσει, να τραγουδήσει, να χορέψει. Εν ολίγοις, ο Σαρλό είναι
το στερεότυπο του Ρομά για τους Ρομά.
Μεταξύ
των Ρομά που έχουν συνεισφέρει σημαντικά στην έβδομη τέχνη, είναι ο Μάικλ
Κέιν και ο Γιούλ Μπρίνερ, και αι οι δύο Προέδροι της Romanì Union,
Παγκόσμιας Ενωσης των Λαών Ρομά. Καταγωγής Ρομά είναι επίσης η Ρίτα
Χέιγόρθ, ο Αντόνιο Μπαντέρας και ο Μπομπ Χόσκινς.
Μουσική
Η
συμβολή των Ρομά στη μουσική είναι τουλάχιστον γενναιόδωρη. Ηδη από 16ο
αιώνα, οι διάφορες πληθυσμιακές ομάδες τους - Σίντι, Καλέ,
Ρομ κ. α. - έπαιζαν μουσική στις βασιλικές αυλές της Ισπανίας, της
Ουγγαρίας, της Ρωσίας και στα παλάτια των ευγενών. Ήταν διάσημοι
για την μουσική τους - βιολί - και για την τέχνη αυτοσχεδιασμού. Είναι πολλοί οι
διάσημοι μουσικοί που εμπνεύστηκαν από τη μουσική τους ή που την έχουν
ενορχηστρώσει και διασκευάσει, όπως οι Χάυντν, Σούμπερτ, Μπράμς,
Λιστ, Ραβέλ, Ντε Φάγια, Μπάρτοκ, Ντε Σαρασάτε,
Ντβόρακ, Ντεμπισύ, Λίγκετι. Με μακρά παράδοση στον αυτοσχεδιασμό,
δεν προκαλεί έκπληξη ότι πολλοί Ρομά αναδείχθηκαν ως έξοχοι μουσικοί
τζαζ σε συγκεκριμένο είδος - jazz manouche - τυπικά Ρομά, με
σημαντικότερο εκπρόσωπο του είδους τον περίφημο Reinhardt Django.
Ρομά - από
την μεριά της μητέρας του Σίντι και του πατέρα του Ρομάνικαλ -
είναι ο Έλβις Πρίσλεϊ, ο κιθαρίστας των Ρόλινγκ Στόουνς Ρόνι
Γουντ, οι Gipsy King και ο Γκόραν Μπρέκοβιτς, Βόσνιος μεν
αλλά με μουσική Ρομά.
Ζωγραφική
Η ζωή και
η κουλτούρα των Ρομά αποτελεί πηγή έμπνευσης για πολλούς καλλιτέχνες και
αποτελεί τη βάση του Κινήματος των Μποέμ : Οττο Μύλλερ, Κουρμπέ,
Τουλούζ-Λωτρέκ, Μοντιλιάνι, Βαν Γκογκ, Σισλέ, Ουτριλό,
Μονέ και πολλοί άλλοι.
Λογοτεχνία
Αυτός που
επηρεάστηκε περισσότερο από κάθε άλλον από τον πολιτισμό Ρομά είναι ο Γκαρθία
Λόρκα. Μελέτησε το αυθεντικό τσιγγάνικο φλαμένκο με τον Ντε Φάγια
και μαζί με αυτόν :
- οργάνωσε
την Fiesta del Cante Jondo, 3 ημέρες υπαίθριων παραστάσεων χορού,
μουσικής, ποίησης, θεάτρου με Ρομά και Ισπανούς καλλιτέχνες,
- ίδρυσε
τον θίασο περιοδεύοντος θεάτρου La
Barraca, για
τον οποία έγραψε τα πιο διάσημα έργα του και.
- έγραψε
και μελοποίησε τραγούδια σε στυλ Ρομά.
Από
τους σημαντικότερους συγγραφείς Ρομά είναι Μαριέλλα Μερ, η οποία
πέρασε τα παιδικά της χρόνια σε διάφορα ορφανοτροφεία δεδομένου ότι στην Ελβετία,
μεταξύ 1920 και 1970, τα παιδιά Ρομά απομακρύνονταν από
τους γονείς του – αργότερα η Ελβετία θα αναγνωρίσει αυτή την πρακτική ως
γενοκτονία.
Μεταξύ
των αρχών της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι η προστασία των μειονοτήτων
και των μειονοτικών γλωσσών. Στην Ευρώπη ζουν περί τα 12
εκατομμύρια Ρομά, πολύ περισσότεροι από τους Εσθονούς - 1,5
εκ. - τους Γαελικούς Ιρλανδούς - 1,5 εκ. - τους Λετονούς -
2 εκ. - τους Σλοβένους - 2 εκ. - και τους Λιθουανούς -
3 εκ. Όλα τα επίσημα έγγραφα της Ευρωπαϊκής Ένωσης συντάσσονται
και στις γλώσσες των παραπάνω αλλά όχι στην γλώσσα Ρομά. Με λίγα λόγια,
οι Ρομά είναι ευρωπαίοι πολίτες αλλά δεν μπορούν να διαβάσουν στη γλώσσα
τους ό,τι τους αφορά.
Η UNESCO
έχει ανακηρύξει ως παγκόσμια κληρονομιά τον τούρκικο καφέ, τις μαριονέτες
της Σικελίας, τα τραγούδια τενόρες της Σαρδηνίας, τους
χορούς της Βαλτικής, το ινδονησιακό στιλέτο, το σλοβακικό φλάουτο 3
οπών, την βελγική μπύρα, την κουλτούρα των Ζαπάρα και των Βεδουίνων,
ή και τα τραγούδια των πυγμαίων, αλλά εκτός από το φλαμένκο –
καταχωρημένο όμως στην ισπανική παράδοση - δεν προστατεύει απολύτων τίποτα από
την κουλτούρα Ρομά, ούτε τη γλώσσα, ούτε τον πολιτισμό, ούτε τη μουσική,
τους χορούς, τις παραδόσεις ή και τις τυπικές «τσιγγάνικες» γιορτές.
Μόλις
το 2015 η UNESCO κάλεσε τα κράτη να αναγνωρίσουν και να
προστατεύσουν τη γλώσσα και τον πολιτισμό Ρομά. Μόνο πρόσφατα, η Σουηδία,
η Αυστρία, η Γερμανία και η Φινλανδία αναγνώρισαν τους Ρομά
ως γλωσσική μειονότητα, προστατεύοντας τη γλώσσα και τον πολιτισμό τους. Η
αγνόηση ή και η εξαφάνιση ενός πολιτισμού αποτελεί έγκλημα και, συχνά, αιτία δημιουργίας
αρνητικών προκαταλήψεων όπως στην περίπτωση των Ρομά.
«Οικολογική Συμμαχία».
- Για την «Οικολογική Μετάβαση» σε μία κοινωνία βιώσιμης ευημερίας.
- Για τον άνθρωπο, τα ζώα και το περιβάλλον.
