Άμεση η δημιουργία πλήρους δικτύου παρακολούθησης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στον Πειραιά

Πριν από 4 περίπου χρόνια, το Περιφερειακό Συμβούλιο Αττικής ενέκρινε ένα πρόγραμμα «εξειδικευμένων μετρήσεων της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στον Πειραιά», κόστους 89.000 ευρώ. Ενάμισι χρόνο αργότερα δόθηκαν στην δημοσιότητα τα πρώτα αποτελέσματα των μετρήσεων, αλλά έκτοτε τίποτα…

- Συνεχίστηκαν ή όχι οι μετρήσεις ;

- Διαμορφώθηκε το πρότυπο ολοκληρωμένο σύστημα παρακολούθησης της ρύπανσης, που προέβλεπε το πρόγραμμα ;

- Καταγράφηκαν οι ρύποι ;

- Τακτοποιήθηκαν και ποσοτικοποιήθηκαν οι ρυπαντές ;

- Σχεδιάστηκαν άμεσα και μακροπρόθεσμα μέτρα για την αντιμετώπιση του προβλήματος, σύμφωνα με το πρόγραμμα της Περιφέρειας Αττικής ;

Έτσι, δυόμιση χρόνια μετά τη δημοσίευση των πρώτων μετρήσεων, η «ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΣΥΜΜΑΧΙΑ», σε συνέργεια με το «Παρατηρητήριο της Πειραϊκής», καταθέσαμε λεπτομερή επερώτηση προς την Περιφερειακή Διοίκηση Αττικής στις 22 Ιουνίου - https://oikosymmaxia.blogspot.com/2021/06/4-89.html - για να διαπιστώσουμε ότι ακριβώς την επομένη, 23 Ιουνίου, ένα μέρος των αιτούμενων αναφορικά με το πρόγραμμα των 89.000 ευρώ, σχετικά με τις μετρήσεις της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, είχε αναρτηθεί ως εκ θαύματος στον ιστότοπο της Περιφέρειας - http://www.patt.gov.gr/site/index.php?option=com_content&view=article&id=39981:ekseidikevmenes-metriseis-atmosfairikis-rypansis-stin-evryteri-perioxi-tou-peiraia-me-emfasi-periks-tou-limanioy-poiotiki-kai-posotiki-diefkrinisi-pigon-rypansis&catid=600&Itemid=956.

Όπως αναμενόταν, τα αποτελέσματα των πενιχρών και περιστασιακών μετρήσεων της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην περιοχή του Πειραιά ήταν τουλάχιστον απογοητευτικά :

- Ο Πειραιάς αναδείχθηκε για ακόμη μια φορά ως ο αδιαμφισβήτητος πρωταθλητής του λεκανοπεδίου σε ρύπους : Πρώτος σε ρύπους οργανικού άνθρακα, άκρως επικίνδυνου για την δημόσια υγεία, καθότι καρκινογόνος και μεταλλαξιογόνος.

- Οι συγκεντρώσεις του νικελίου και του βαναδίου στην ατμόσφαιρα ενισχύθηκαν κατά τη θερμή περίοδο του έτους κατά κύριο λόγω εξ’ αιτίας της δραστηριότητας του λιμένα.

- Παρατηρήθηκαν υψηλές συγκεντρώσεις όλων των ρύπων που σχετίζονται με την καύση πετρελαίου ειδικά κατά την επικράτηση δυτικών ανέμων.

- Οι πρωτογενείς πηγές ρύπανσης βρέθηκαν πολυπληθείς.

- Η ατμοσφαιρική ρύπανση στην περιοχή του Πειραιά είναι υποεκτιμημένη σε διαχρονική βάση.

- Οι εγκατεστημένοι σταθμοί μέτρησης από άλλους φορείς - ΔΕΗ, ΟΛΠ - δεν κοινοποιούν τα δεδομένα τους.

Προφανώς, ως «ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΣΥΜΜΑΧΙΑ» - στη υπηρεσία του ανθρώπου και του περιβάλλοντος - δεν θα σταματήσουμε εδώ. Όχι μόνο θα απαιτήσουμε πλήρη και διεξοδική απάντηση και στα λοιπά αιτούμενα μέσω της επερώτησης που καταθέσαμε στις 22 Ιουνίου, αλλά θα προχωρήσουμε και στο αίτημα δημιουργίας πλήρους και διάχυτου δικτύου μέτρησης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην Περιφέρεια Αττικής με παράλληλη συνεχή δημοσιοποίηση της σχετικής περιβαλλοντικής πληροφορίας. Και αυτό, διότι αποτελεί δικαίωμα του πολίτη να γνωρίζει αναλυτικά, μέρα με τη μέρα, την ποιότητα του περιβάλλοντος στο οποίο ζει και γιατί το δικαίωμα στον καθαρό αέρα αποτελεί θέμα ουσιαστικής ισότητας. Το επιβάλλει εξ’ άλλου η Έκθεση «The Right to Breath Clean Air» του «Ειδικού Εισηγητή ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και το Περιβάλλον» του 2019.

Το δικαίωμα στον καθαρό αέρα είναι θέμα ουσιαστικής ισότητας

Το ότι «το δικαίωμα στον καθαρό αέρα είναι θέμα ουσιαστικής ισότητας» αποτελεί την κατακλείδα της απόφασης λονδρέζικου Δικαστηρίου - ειδικής δικαιοδοσίας στο πεδίο της έρευνας περιπτώσεων βίαιου, αφύσικου και ύποπτου θανάτου ή αιφνίδιου θανάτου για άγνωστους λόγους - «Coroners' Court» - σχετικά με την έρευνα για τον θάνατο 9χρονης στις 15 Φεβρουαρίου 2013, μετά από οξεία αναπνευστική ανεπάρκεια και επακόλουθη καρδιακή ανακοπή, που προκλήθηκαν από έξαρση της σοβαρής μορφής άσματος από την οποία υπέφερε.

Μετά από σειρά δικαστικών προσφυγών από μέρους των γονέων της, στις 16 Δεκεμβρίου 2020 το Δικαστήριο αποφάσισε ότι η ατμοσφαιρική ρύπανση της περιοχής που διέμεναν αποτέλεσε και την αιτία της αρχικής επιβάρυνσης και της επακόλουθης θανατηφόρας έξαρσης της ασθένειας της 9χρονης : Mεταξύ 2010 και 2013 είχε εκτεθεί σε επίπεδα μικροσωματιδίων και διοξειδίου του αζώτου πολύ υψηλότερα από εκείνα που προβλέπουν οι οδηγίες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, με κύρια πηγή τις εκπομπές του δραματικού κυκλοφοριακού της περιοχής. Σημείωνε δε ότι το τραγικό της τέλος θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί εάν οι γονείς της είχαν πρόσβαση στην περιβαλλοντική πληροφορία σχετικά με την ατμοσφαιρική ρύπανση της περιοχής και τις επιπτώσεις που θα μπορούσαν να έχουν στην ασθένεια της, πράγμα το οποίο δεν έγινε.

Η τραγική περιπέτεια της 9χρονης έκλεισε με την τροποποίηση του πιστοποιητικού θανάτου της για να προστεθεί μεταξύ των αιτιών θανάτου η «Έκθεση σε Ατμοσφαιρική Ρύπανση».

Είναι γνωστό ότι η έκθεση σε ατμοσφαιρικούς ρύπους μπορεί να έχει σοβαρότατες επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία όπως τεκμηριώνουν πάμπολλες, έγκυρες και εξαντλητικές έρευνες τα τελευταία χρόνια. Επιπλέον, αποτελεί πλέον επιστημονικό δεδομένο ότι η ατμοσφαιρική ρύπανση συνεπάγεται σημαντική αύξηση του κινδύνου της ανάπτυξης χρόνιων αναπνευστικών παθολογιών, ιδιαίτερα στα παιδιά. Από αυτή την άποψη, η αναγνώριση της «έκθεσης στην ατμοσφαιρική ρύπανση» ως αιτία του θανάτου της 9χρονης αποτελεί σημαντικό γεγονός νομικής πλέον εκτίμησης της αιτιώδους σχέσης μεταξύ της παρατεταμένης έκθεσης σε ρύπους και θανάτου λόγω της επιδείνωσης των παθολογιών στην οποία συμβάλλουν. Και αυτό το οποίο είναι το σπουδαιότερο της απόφασης του Δικαστηρίου είναι, ξεκάθαρα, η αναγνώριση του «δικαιώματος στον καθαρό αέρα».

Παρόλο που περισσότερα από 150 κράτη και πολυάριθμες δικαστικές, εθνικές και υπερεθνικές, αποφάσεις αναγνωρίζουν κατά κάποιο τρόπο το δικαίωμα σε ένα υγιές περιβάλλον – έτσι ως έχει ή στις διασυνδέσεις του με το δικαίωμα στη ζωή ή με άλλα θεμελιώδη δικαιώματα – η προστασία του δικαιώματος στον καθαρό αέρα δεν είναι ξεκάθαρη. Προκύπτει λοιπόν ιδιαίτερη σημαντική από αυτή τη σκοπιά η Έκθεση «The Right to Breath Clean Air» που υπογράφηκε το 2019 από τον «Ειδικό Εισηγητή ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και το Περιβάλλον». Τα κράτη που επικύρωσαν τις διάφορες συμβάσεις που αναφέρονται στην Έκθεση υποχρεούνται :

α) Στην συνεχή παρακολούθηση της ποιότητας του αέρα και των επιπτώσεων της στη δημόσια υγεία.

β) Στον εντοπισμό των πηγών ρύπανσης.

γ) Στην ελεύθερη διάθεση της περιβαλλοντικής πληροφόρησης αυτού του τύπου στο κοινό.

δ) Στον καθορισμό στάνταρντ, νόμων και κανόνων στο πλαίσιο ad hoc πολιτικών γύρω από την ποιότητα του αέρα.

ε) Στην σύνταξη των κατάλληλων τοπικών, περιφερειακών και εθνικών σχεδίων δράσης αναφορικά με την ποιότητα του αέρα, σύμφωνα με τα εγκεκριμένα στάνταρντ.

στ) Στην άμεση εφαρμογή των σχεδίων δράσης.

ζ) Στην συνεχή αξιολόγηση των σχεδίων δράσης και στην λήψη των απαιτούμενων μέτρων για την αυστηρή εφαρμογή των εγκεκριμένων στάνταρντ.

η) Στην συνεχή διάχυση της περιβαλλοντικής πληροφόρησης αυτού του τύπου, στην συμμετοχή της κοινωνίας στις διαδικασίες λήψης απόφασης και αξιολόγησης των περιβαλλοντικών πολιτικών και στην εγγύηση της πρόσβασης στα κατάλληλα εργαλεία προσφυγής σε περίπτωση παραβίασης της σχετικής νομοθεσίας.

Η Έκθεση δεν παραλείπει τέλος να αναδείξει ότι οι επιπτώσεις της ατμοσφαιρικής ρύπανσης είναι μεγαλύτερες σε εκείνα τα τμήματα του πληθυσμού που χαρακτηρίζονται ως «ευπαθή», όπως τα παιδιά, οι γυναίκες, οι ηλικιωμένοι, οι μειονότητες, ή και οι ομάδες που ζουν σε συνθήκες φτώχειας. Και αυτά διότι αφενός οι κύριες πηγές ατμοσφαιρικής ρύπανσης - βιομηχανικές εγκαταστάσεις, πολυσύχναστες αρτηρίες - βρίσκονται συχνά στα όρια των φτωχότερων περιοχών και αφετέρου γιατί η τα φτωχότερα τμήματα του πληθυσμού έχουν μικρότερη δυνατότητα πρόσβασης στην περιβαλλοντική πληροφορία και, επομένως, περιορισμένη επίγνωση των κινδύνων που συνεπάγεται η ρύπανση και κατά πολύ μικρότερη δυνατότητα προσφυγής στα κατάλληλα δικονομικά εργαλεία για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων τους.

Εν κατακλείδι, το «δικαίωμα στον καθαρό αέρα» υπάγεται, αναντίρρητα όσο και εμβληματικά, στη σφαίρα της αρχής της ουσιαστικής ισότητας, σύμφωνα με την οποία η πλήρης περιβαλλοντική πληροφόρηση και η επακόλουθη λήψη μέτρων πρόληψης αναδεικνύονται ως θεμελιώδη εργαλεία προστασίας του κάθε πολίτη στο πλαίσιο της απόλυτης ισότητας ως προς την ανάληψη συνειδητών επιλογών.

 «Οικολογική Συμμαχία για την Περιφέρεια Αττικής».

- Για τον ριζικό αναπροσανατολισμό των πολιτικών της Περιφέρειας.
- Για την διοικητική και πολιτική της αυτονομία.
- Για την «Οικολογική Μετάβαση» σε μία κοινωνία βιώσιμης ευημερίας.
- Για τον άνθρωπο, τα ζώα και το περιβάλλον.
contact@oikologiki-symmaxia.gr
https://oikosymmaxia.blogspot.com